تحليل محتواي كتاب‌هاي درسي تاريخ رشته علوم انساني براساس ديدگاه اسلامي عمل در آموزش تاريخ

A Content Analysis of History Textbooks in Humanities based on Islamic View of Action in History Education

هدف اين پژوهش تحليل محتواي كتاب­هاي درسي تاريخ رشته علوم انساني دوره دوم متوسطه براساس ديدگاه اسلامي عمل در آموزش تاريخ با روش تحليل محتواي قياسي- مضموني- كمي، مي­باشد. بدين ­منظور، ابتدا دو سازه مفهومي براساس اين ديدگاه تدوين شده است و پس از اعتباريابي آنها، چهار كتاب تاريخ (1) ايران و جهانِ باستان، تاريخ (2) از بعثت پيامبر (ص) تا پايان صفويه، تاريخ ايران معاصر و تاريخ­ شناسي، براساس آنها تحليل­ شده­ اند. نتايج پژوهش نشان­ مي­دهد كه اغلب مقوله ­ها و شاخصه ­هاي ناظر به آموزش تاريخ براساس ديدگاه اسلامي عمل، در اين كتب، بطور هدفمند و جامع مورد توجه مؤلفان محترم قرار ­نگرفته ­اند. چنان­كه فراواني برخي شاخص­ها، «صفر» درصد مي­باشد. «شخصيت ­ستايي»، نگاه سياه/ سفيد به شخصيت­ها، عدم نگاه جامع به تاريخ و فروكاهش آن به تاريخ سلسله حكومت­ها، عدم ارتباط مسائل كنوني دانش ­آموزان با مباحث تاريخي، فقدان تبيين­ هاي مختلف درباره رخدادها و مسائل تاريخي مناقشه ­برانگيز، و ...، از مهمترين آسيب­هاي اين كتب براساس ديدگاه اسلامي عمل در آموزش تاريخ مي­باشند.

The purpose of this study was to analyze the content of history textbooks in humanities at high school, based on the Islamic view of action in history education. To this end, two conceptual constructs have been defined based on this view, a deductive-thematic-quantitative content analysis method was used to analyze four books. The results of the quantitative and qualitative analysis of each one of these books revealed that most of the categories and sub-categories relevant to history education based on the Islamic view of action have not been purposefully and comprehensively taken into account by the authors of these books as the frequency of some categories is “zero”, including a black/white view of characters, lack of a comprehensive view of history and reducing it to a review of dynasties.