حماسه به مثابه تاريخ: كارآمدي شعر حماسي در بينش تاريخ شناسانه حمدالله مستوفي

روايت تاريخ در قالب شعر حماسي و علاقه به شاهنامه سرايي و شاهنامه نويسي، ازجمله ويژگي هاي تاريخ و ادب در ايران دوران پس از حاكميت ايلخانان بود كه در آن شرايط خاصي براي تقويت هويت ايراني و تحكيم بنيان هاي ايرانشهري در مناسبات جامعه و حكومت پديد آمد. اگر در سير تحول فكر و انديشه در ايران، شعر را زبان حِكمي فرهيختگان ايراني بدانيم، شعر حماسي و تدوين تاريخ در سبك و قالب شاهنامه، يكي از نمودهاي جدي تحول فكري و فرهنگي در عصر ايلخانان است و مصداق برجستۀ آن را در ظفرنامۀ مستوفي مي توان يافت.مستوفي از طريق نظم و حماسه سرايي، جايگاه و كاركرد «شاه عدالت محور» را به‌سان مفهومي ماندگار به نحوي عرضه كرد كه احياي شكوه گذشته و نياز زمانه را توأمان داشته باشد. مستوفي در ظفرنامه، با زبان حِكمي شعر و بهره گيري از گذشته مطلوب، قصد داشت الگويي كارآمد از مفهوم شهنشاه ايراني در حكومت ايلخانان به دست دهد. او روند مورخان پيشين را در طرح مصاديق حماسه، مانند شاهنامه فردوسي، تكميل كرد و مجموعه اي منظوم بر جاي نهاد كه در آن به نحو مقتضي، تاريخ در قالب حماسه و به صورت منظومه به جلوه درآمده است.