جاسوسي در حقوق بين‌الملل و مسئوليت بين‌المللي دولت در قبال آن

Espionage in International Law and State Responsibility

حكومت‌ها همواره به‌منظور حفاظت از امنيت ملي و مقابله با تهديدات داخلي و بين‌المللي، در پي كسب اطلاعات محرمانه و راهبردي ساير كشور‌ها هستند تا بدين‌وسيله سياست‌هاي خود را به‌صورت پنهان، در كشور هدف پياده كنند. اين امر، در بيشتر موارد، سبب ورود خسارت‌هاي متعدد به كشور قرباني مي‌شود. اما سؤال اين است كه آيا جاسوسي از سوي دولت‌ها،‌ مي‌تواند براي آنان ايجاد مسئوليت كند يا خير؟ با عنايت به نبود هيچ مقرره‌اي در حقوق بين‌الملل در خصوص جاسوسي، اختلاف نظرهاي بسياري در خصوص وضعيت حقوقي عمل جاسوسي وجود دارد. پژوهش حاضر ابتدا، جايگاه جاسوسي در حقوق بين‌الملل را روشن مي‌سازد و سپس اصلي‌ترين عنصر تحقق مسئوليت، يعني انتساب را ارزيابي مي‌كند. در نهايت پس از احراز مسئلة انتساب، در بخش پاياني تحقيق، شرايط اقامة دعوا در محاكم و اقدامات جايگزين تجزيه‌وتحليل مي‌شود. يافته‌هاي تحقيق نشان داد عمل جاسوسي به‌دليل مغايرت با اصول و قواعد حقوق بين‌الملل فعل متخلفانة بين‌المللي محسوب مي‌شود و ارتكاب آن موجب مسئوليت است؛ ليكن با توجه به آنكه معمولاً امكان طرح دعواي حقوقي در محاكم بين‌المللي وجود ندارد، توسل به شيوه‌هاي سياسي و اقدام متقابل، مؤثرترين راهكار توصيه‌شده در پرونده‌هاي جاسوسي است.

Governments have always sought to obtain the secret and strategic intelligence of other countries in order to protect national security and respond to domestic and international threats, thereby applying their covert policies in the target country. This, in most cases, inflicts numerous injuries on the victim country. But the question is, can espionage make the government responsible for that act? Given the absence of any regulations in international law on espionage, there is a strong disagreement over the legal status of espionage. The present study first elucidates the position of espionage in international law and then assesses the attribution of espionage to the responsible State. Finally, the terms of the international courts' proceedings and alternative measures are analyzed. Research results show that espionage is a wrongful international act because of its incompatibility with the principles of international law, but it is not usually possible to take legal action in international courts. The best solution is to use political ways and countermeasures in espionage cases.