بررسي روند تغييرات سري‌هاي دمايي مناطق شرقي ايران به منظور بررسي تغييرات منطقه‌اي

Investigation of changes in temperature series in the eastern regions of Iran in order to study regional changes

پژوهش حاضر با هدف شناسايي تغييرات زماني- مكاني سري هاي دمايي حوضه شرق ايران صورت گرفته است. بر مبناي اين نگرش از آمار ماهانه متوسط دما، دماي حداكثر و دماي حداقل ايستگاه هاي سرخس، سهند، بيرجند، زابل، زاهدان و سراوان طي مقطع زماني 2019-1987 استفاده شد. سنجش همگني داده‌ها توسط آزمون كاي اسكور و سنجش بهنجاري داده‌ها با استفاده از آزمون‌ اندرسون - دارلينگ بررسي گرديد. جهت داده‌هاي با توزيع نرمال، آزمون‌ t و روش كمترين مربعات و جهت داده‌هاي با توزيع غيرنرمال، آزمون آماري – گرافيكي من- كندال استفاده شد. نتايج نشان داد متوسط دما در اكثر ماه ها و اكثر ايستگاه ها روند افزايشي داشته است. مشهد، بيرجند، زابل و زاهدان تقريباً در تمام ماه هاي سال روند افزايشي داشته اند. روند كاهشي تنها در ايستگاه زاهدان و طي ماه دسامبر مشاهده شد. دماي حداكثر و بخصوص دماي حداقل روند كمتري را نشان دادند و در اكثر ماه هاي سال فاقد روند بوده اند. تغييرات زماني نشان داد متوسط دما طي ماه هاي گرم سال در ايستگاه هاي بيشتري روند افزايشي نشان داده و در ماه هاي سرد سال ايستگاه هاي كمتري روند نشان دادند. البته غير از مشهد كه تقريباً در اكثر ماه هاي سال روند داشته است.

The aim of this study was to identify the temporal-spatial variations of temperature series in the eastern basin of Iran. Based on this attitude, the monthly statistics of average temperature, maximum temperature and minimum temperature of Sarakhs, Sahand, Birjand, Zabol, Zahedan and Saravan stations during the period of 1987-2019 were used. Data homogeneity was assessed by Chi-square test and data normality was assessed using Anderson-Darling test. For data with normal distribution, t-test and least squares method were used and for data with abnormal distribution, Mann-Kendall statistical-graphic test was used. The results showed that the average temperature in most months and most stations had an increasing trend. Mashhad, Birjand, Zabol and Zahedan have had an increasing trend in almost all months of the year. A decreasing trend was observed only in Zahedan station during December. The maximum temperature and especially the minimum temperature showed a lower trend and were out of trend in most months of the year. Time changes showed that the average temperature during the warm months of the year showed an increasing trend in more stations and in the cold months of the year less stations showed a trend. Of course, except for Mashhad, which has been a trend in most months of the year.