بررسي نقش مؤلفه هاي اثرگذار اجتماعي و زيست‌محيطي اقتصاد سياسي بر سازمان‌يابي فضايي كلانشهر رشت

The role of influential social and environmental components of political economy on spatial organization of Rasht metropolis

با افزايش تعداد كلانشهرها، كه نمودي از تمركز فوق‌العاده جمعيت در فضاي معيني در كشورهاي در حال توسعه است؛ با تحولات اقتصادي، سياسي، اجتماعي و زيست محيطي در فضا رو‌به‌رو هستيم. متناسب با چگونگي شرايط محيط طبيعي و نظام اجتماعي ـ اقتصادي شهر، اَشكال متفاوتي از سازمان فضايي در نواحي كلانشهرها به وجود مي‌آيد. كه اين امر سبب تحول در سازمان‌يابي فضايي اين گونه شهرها شده است.در اين بين اقتصاد سياسي و مؤلفه‌هاي متاثر از آن يكي از اين متغير‌هاي تاثيرگذار بر روي تحولات و دگرگوني‌هاي فضاهاي شهري است. هدف اصلي اين تحقيق نيز، شناسايي مؤلفه‌هاي اثرگذار اجتماعي و زيست‌محيطي اقتصاد سياسي بر سازمان‌يابي فضايي كلانشهر رشت با استفاده از تكنيك ديماتل است. پژوهش حاضر از نظر هدف، كاربردي و بر اساس ماهيت و روش توصيفي ـ تحليلي است. يافته‌ها حاكي از آن است كه در بين مؤلفه‌‍‌هاي اجتماعي اقتصاد سياسي، متغير وضعيت اجتماعي ساكنين شهر، با رتبه 51.08 ؛ در بين مؤلفه‌‍‌هاي زيست محيطي اقتصادسياسي؛ متغير انجام پروژه هاي ساخت و ساز انبوه بدون توجه به مسايل زيست محيطي با 53.01 امتياز، اترگذارترين نقش در دگرگوني سازمانيابي فضايي را دارند.

We are facing economic, political, social and environmental changes in space with the increase in the number of metropolises in developing countries. Depending on the conditions of the natural environment and the socio-economic system of the city, different forms of spatial organization occur in metropolitan areas. This has led to a change in the spatial organization of such cities. Meanwhile, political economy and its components are one of the influential indicators on the changes and transformations of urban spaces. The main purpose of this study is to identify the effective social and environmental components of political economy on the spatial organization of Rasht metropolis using the Dematel technique. The present study is applied in terms of purpose and is descriptive-analytical based on the nature. Findings indicate that among the social components of political economy, the social status variable of city residents, ranked 51.08; As well as among the environmental components of political economy; The variable of mass construction projects, regardless of environmental issues, with 53.01 points, have the most important role in the transformation of spatial organization of Rasht metropolis.