تحليل فقهي - حقوقي قاعده لاضرر در رفع ضرر ناشي از تمكين و نشوز زوجه

The Legal-Jurisprudential Analysis of Detriment Prohibition Rule in Remedying Damages Caused by Wife’s Obedience and Disobedience

خداوند در مقام تشريع اوليه، احكام ضرري وضع نكرده است، اما اگر يكي از همين احكام، در مقام اجرا براي فردي متضمن ضرر شود، قاعده لا ضرر، آن را مرتفع مي سازد. پژوهش حاضر با روش توصيفي - تحليلي در پي پاسخ به اين سوال است كه قاعده لا ضرر در رفع ضررهاي ناشي از مبادرت ورزيدن زوجه به تمكين خاص و رفع ضررهاي ناشي از نشوز زوجه نسبت به زوج، از چه جايگاه و اقتضاياتي برخوردار است؟ يافته هاي پژوهش حاكي است علي رغم اينكه مطابق احكام فقهي و حقوقي تمكين خاص از وظايف زوجه است، اما قاعده لا ضرر به عنوان يكي از قواعد حاكم بر احكام اوليه مي تواند احكام ضرري يا احكام متعلق به موضوعات متضمن ضرر را در فروضي كه ورود چنين ضرري متصور است، مرتفع سازد. لذا قاعده لا ضرر به عنوان مهم ترين قاعده فقهي در رفع ضرر ناشي از تمكين خاص زوجه و همچنين رفع ضرر ناشي از ناشزه شدن زوجه براي زوج از جايگاه مهمي برخوردار است. اصل (40) قانون اساسي و ماده (1108) قانون مدني نيز مويد همين مدعاست. لذا اگرچه يكي از تكاليف زوجه آن است كه از زوج تمكين كند، ليكن اگر ايفاي اين تكليف متضمن ورود ضرر به زوجه باشد، بر اساس قاعده لا ضرر و همچنين وفق اصل (40) قانون اساسي و ماده (1108) قانون مدني - كه درواقع يكي از جلوه هاي قاعده لا ضرر محسوب مي شوند- زوجه مي تواند از تمكين خودداري نمايد. همچنين اگر زوجه ناشزه شود، زوج حق ندارد با ضرب وجرح، به او ضرر برساند.

The God has not ordained harmful rules in the primary legislation position, but if the implementation of one of these rules causes any damage to a person, then the prohibition of detriment rule would resolve it. This study aims to investigate the position and requirements of the prohibition of detriment rule in remedying the damages caused by special obedience or disobedience of wife to the husband based on descriptive-analytical method. Although, the special obedience is one of the wife’s duty according to legal and jurisprudential rules, but the prohibition of detriment rule as a superior and dominant rule could remove the harmful primary rules or rules which are related to harmful consequences. Therefore, the prohibition of detriment rule has an important position in remedying damages caused by special obedience or disobedience of wife to the husband. Article 40 of Statue and article 1108 of civil law are also confirming this claim. So, though it is the wife’s obligation to obey the husband, but if the implementation of this duty makes any harm to her, she could refuse the obedience based on the prohibition of detriment rule, article 40 of Constitution, and article 1108 of civil law, which are the reflections of prohibition of detriment rule in law. Also, if the wife becomes disobedient, then the husband could not hurt her by assault and battery.