مقايسه كيفيت لاشبرگ سه گونه مرتعي و رابطه آن با برخي ويژگي‌هاي خاك

سابقه و هدف: عليرغم اهميت كيفيت لاشبرگ در حفاظت و پايداري خاك، اصلاح خصوصيات شيميايي آن، و افزايش توليد علوفه در اكوسيستم مرتع، مطالعات بسيار كمي درباره كيفيت لاشبرگ گونه‌هاي مرتعي و ميزان تجزيه‌پذيري آنها‌ انجام شده است؛ عمده مطالعات انجام شده در خصوص كيفيت گياهان، محدود به كيفيت علوفه و اندام‌هاي زنده گياهي بوده است. هدف اين پژوهش، اندازه‌گيري و مقايسه كيفيت لاشبرگ سه گونه مرتعيArtemisia aucheri ،Centaurea virgata و Scariola orientalis و بررسي رابطه آن با برخي از ويژگي‌هاي فيزيكي و شيميايي خاك در مراتع حاج‌بيگي تربت حيدريه بود.مواد و روش‌ها: نمونه‌برداري لاشبرگ به روش تصادفي سيستماتيك بر روي سه ترانسكت به طول 200 متر با استفاده از پلات يك مترمربعي انجام شد. در هر پلات يك نمونه لاشبرگ از گونه‌هاي مورد نظر و همچنين يك نمونه خاك از عمق صفر تا 15 سانتي‌متري از پاي بوته برداشت شد. پارامترهاي مربوط به كيفيت لاشبرگ شامل فسفر (P)، پتاسيم (K)، كلسيم (Ca)، منيزيم (Mg)، فنل و ليگنين به روش استاندارد اندازه‌گيري شد. همچنين، متغييرهاي مربوط به ويژگي‌هاي خاك شامل بافت، درصد آهك، هدايت الكتريكي (EC)، وزن مخصوص ظاهري، واكنش خاك (pH)، فسفر (P)، پتاسيم (K) و كربن‌آلي خاك با روش‌هاي استاندارد اندازه‌گيري شد. براي مقايسه كيفيت لاشبرگ گونه‌ها از تجزيه واريانس يك‌طرفه و براي تفكيك ميانگين‌هاي داراي تفاوت معني‌دار، از آزمون دانكن استفاده شد. رابطه بين كيفيت لاشبرگ و خصوصيات خاك با استفاده از همبستگي پيرسون بررسي گرديد.يافته‌ها: بيشترين مقدار فسفر در لاشبرگ گونه C. virgata، بيشترين مقدار پتاسيم در لاشبرگ گونه A. aucheri و بيشترين مقدار ليگنين در لاشبرگ گونه S. orientalis بود. بيشترين مقدار فسفر، آهك، سيلت، رس، pH، كربن‌آلي و وزن مخصوص ظاهري در خاك پاي گونه A. aucheri و بيشترين مقدار پتاسيم و شن در خاك پاي گونه S. orientalis وجود داشت. ميزان كلسيم لاشبرگ گونه A. aucheri با آهك خاك و مقدار منيزيم لاشبرگ با EC و pH خاك رابطه معني‌دار داشت. ميزان فسفر لاشبرگ در گونه C. virgata با pH خاك و همچنين مقدار پتاسيم لاشبرگ با درصد شن و سيلت خاك رابطه معني‌دار داشت. ميزان فسفر لاشبرگ گونه S. orientals با پتاسيم، كربن‌آلي، آهك، شن و سيلت خاك رابطه معني‌دار داشت. نتيجه‌گيري: ليگنين و فنل تركيبات شيميايي ضد كيفيت در لاشبرگ مي‌باشند. مقدار ليگنين در لاشبرگ سه گونه گياهي يكسان بود ولي مقدار فنل در لاشبرگ گونه A. aucheri بيش از دو گونه ديگر بود. مقدار منيزيم و كلسيم هم در هر سه گونه يكسان بود ولي مقدار فسفر در C. virgate بيشتر از دو گونه ديگر بود. در اين مطالعه، رابطه مشخصي بين تركيبات شيميايي لاشبرگ گونه‌هاي گياهي و خصوصيات فيزيكي و شيمياي خاك پاي بوته‌ها مشاهده نشد.