ارزيابي مخاطرات توسعۀ سكونتگاه‌هاي شهر كابل به‌سمت مناطق مستعد سيلاب

در اين پژوهش به ارزيابي مناطق مستعد وقوع سيلاب و نيز بررسي روند تغييرات زماني و مكاني توسعۀ نواحي سكونتگاهي شهر كابل به‌سمت مناطق سيل‌گير پرداخته شد. به‌منظور دستيابي به اهداف مورد نظر از تصاوير ماهوارۀ لندست، مدل رقومي ارتفاعي با قدرت تفكيك 12.5 متر SRTM، نقشه‌هاي زمين‌شناسي و فاكتورهاي آب‌و‌هوايي منطقه به‌عنوان داده‌هاي اوليۀ پژوهش استفاده شد. ابزارهاي مهم تحقيق نرم‌افزارهاي ArcGIS و IDRISI و مدل‌هاي به‌كاررفته در تحقيق نيز شامل تلفيق منطق FuzzyAHP و مدل LCM بود. اين تحقيق در دو مرحلۀ كلي انجام گرفت. در مرحلۀ اول، مناطق مستعد وقوع سيلاب با در نظر گرفتن لايه‌هاي اطلاعاتي مؤثر، شناسايي شد. در مرحلۀ دوم، روند توسعۀ نواحي سكونتگاهي شهري به‌سمت مناطق مستعد سيل‌گير در طي 30 سال اخير (1990 تا 2020) ارزيابي شد. نتايج پژوهش نشان داد كه شهر كابل پتانسيل سيل‌گيري زيادي دارد، به‌طوري‌كه 495 كيلومتر مربع (36 درصد) از محدودۀ شهري و حاشيۀ شهري كابل داراي پتانسيل سيل‌گيري زياد و خيلي زياد تشخيص داده شد كه اغلب شامل مناطق غربي، شرقي و جنوب شرقي شهر است. نتايج ارزيابي روند پيشروي نواحي سكونتگاهي به‌سمت مناطق مستعد سيل‌گير نيز بيانگر اين است كه 84 كيلومتر مربع (24.5 درصد) از محدودۀ شهري كابل در معرض وقوع سيلاب قرار دارد. مديران و تصميم‌سازان شهري مي‌توانند از نتايج اين پژوهش به‌عنوان نقشۀ راه به‌منظور مديريت مخاطرات ناشي از بروز سيلاب در محدودۀ شهري كابل بهره گيرند و سياست‌هاي لازم را به‌منظور توسعۀ فيزيكي شهر با توجه به رعايت حريم سيل‌گير رودخانه به‌سمت نواحي كم‌مخاطره‌‌تر اتخاذ كنند.