تحليل سطح فكري منظومه‌هاي غنايي، بررسي موردي: روانشناسي شرم در ويس و رامين

زمينه و هدف: روانشناسي و ادبيات ارتباط تنگاتنگي با يكديگر دارند. از آنجاكه شخصيت هاي يك منظومه غنايي، به نوعي پهنه رويارويي عواطف بشري و آفرينشي است كه از درون فرد و بستر اجتماع برخاسته است، در اين پژوهش، با نگاهي بر گستره روانشناسي و ادبيات، به آن پرداخته شده است كه اين امر به فراهم آمدن زمينه مطالعه ادبيات به شيوه‌اي علمي و ژرف، ياري رسانده است. يكي از درونمايه‌هاي موجود در منظومه‌هاي غنايي، بويژه در فرهنگ ايراني، احساس شرم است. انعكاس و برآيند اين عنصر، منجر به واكنشهاي گوناگوني از سوي شخصيتهاي منظومه غنايي و تجلي انواع شرم ميگردد. در پژوهش حاضر با پرداختن به منظومه ويس و رامين و با بهره‌مندي از نقد بروني ادبيات و نگرش روانشناسي، ابعاد شرم و رويكردهاي آن بدقت مورد كاوش قرار گرفته است. روش مطالعه: با استفاده از تحليل مفهومي بازتاب شرم و نيز انتخاب كليدواژه‌هايي، به بررسي اين ويژگي پرداخته و پس از گردآوري يافته‌ها، جهت روشنگري بيشتر با استفاده از شيوه‌هاي آمار توصيفي، بررسي تحليلي انجام گرفته است. يافته‌ها: ويس و رامين داراي انواع شرم هستند و بازنمايي آن، با حالات و نشانه‌هاي گوناگوني همراه است و همچنين توسط انواع سازوكارهاي دفاعي سعي در مقابله با آنها دارند كه از اين ديدگاه نيز مورد بررسي قرار گرفته است. نتيجه‌گيري: ويس و رامين، دو مفهوم شرم و بي‌شرمي را همزمان تجربه ميكنند. ويس، شخصيتي همواره شرمگين دارد و حتي عملكردهاي بي‌شرمانه او نيز واكنشي وارونه به شرمي است كه در ژرفاي جان او رخنه كرده است. او كه در ابتدا با عوامل ايجادكننده حس شرم، بشكل سالم مقابله ميكند، پس از ناكامي، به شيوه‌اي ناسالم جهت مقابله با شرم خود، اقدام به سركشي و طغيان ميكند. در كنار اين شيوه به وسيله‌هاي دفاعي ديگري نيز دست مييازد.