بازمهندسي ديپلماسي حج با رويكرد آينده‌پژوهي

الگوي تشريعي فريضه‌ حج به گونه‌اي است كه منظومه‌ا‌ي از بركات فردي و جمعي و نيز منافع مادي و معنوي را براي آحاد امت اسلامي و كلان جامعه اسلامي فراهم ساخته است. اجتماع ميليوني، بازه‌ زماني مشخص، دامنه‌ جغرافيايي معين، همگرايي حول محور باورهاي مشترك و...، حج را از ظرفيتي بي‌بديل با كاركردهاي گسترده و متنوع برخوردار ساخته است. ولي پرسش اساسي اين است كه چه ميزان از ظرفيت‌ يادشده تحقق يافته و جهان اسلام در راستاي دستيابي به اهداف و كاركردهاي حج با چه چالش‌هايي روبه‌رو بوده و بايسته‌هاي آن كدام است؟نوشته حاضر سعي دارد در پاسخ به پرسش‌هاي يادشده، با تكيه بر نمايه‌هايي از فلسفه تشريع حج و با استفاده از روش تحليل مضمون، ديپلماسي حج را به عنوان دالّ مركزي در مقابله با چالش‌ها و تحقق بخشيدن اهداف معرفي كند و در همين راستا، ترسيم چشم‌انداز روشن از طريق بازمهندسي ديپلماسي حج با رويكرد آينده‌پژوهي را به عنوان راهبرد اساسي و نقطه كانوني دانسته و انعطاف‌پذيري لازم نسبت به عبرت‌آموزي از تجربه‌هاي چهار دهه گذشته را شرط لازم آن مي‌داند. در اين ميان، ضمن تبيين برخي بايسته‌هاي بازمهندسي ديپلماسي حج از قبيل همگرايي نخبگاني، معرفي الگوهاي نو، خنثا‌سازي حربه ايران‌هراسي و شيعه‌ستيزي و...، گفتمان‌سازي و بصيرت‌افزايي نسبت به ضرورت توسعه و تعميق ديپلماسي حج مورد تأكيد قرار گرفته و به دليل تنوع و تكثر عرصه‌هاي گفتماني در بستر حج، كاربست ديپلماسي گفتماني را پيشنهاد كرده است.