هرزه نگاري رايانه‌اي در مفهوم بيماري (انحراف): معيارها و دلايل

زمينه و هدف: هرزه نگاري رايانه­ اي به معناي؛ ارتكاب رفتارهاي سرزنش­ پذير قطعي و سرزنش­ پذير مشروط كه از طريق سامانه­ هاي رايانه­ اي يا مخابراتي باشد، تعريف مي­ گردد. تعريفي كه حقوق­دانان ارايه مي­ دهند مبتني بر قانون و متفاوت از تعريف جرم­ شناسان، روان­شناسان و روان­ پزشكان است. از نگاه حقوقي، هرزه نگاري رايان ه­اي جرم و مجازات كيفري نيز دارد؛ اما از ديدگاه­ هاي پيراحقوقي هرزه نگاري رايانه­ اي در مفهوم بيماري و انحراف نيز قرار مي­ گيرد. مواد و روش‌ها: اين پژوهش، يك تحقيق كيفي است و با روش تحليلي-توصيفي به بررسي معيارها و دلايل مبنايي هرزه نگاري رايانه­ اي مي­ پردازد. توصيف مطالب از طريق تبادل نظرات و مداقه در نظريه­ هاي موجود، بستر مباحث را تشكيل خواهد داد. نگارش اين نوشتار بدين صورت است كه يك درك مشخص از «هرزه نگاري رايانه­ اي» به عنوان چارچوب اصلي در نظر گرفته خواهد شد و بر اين اساس معيارهاي اثباتي و نفيي و دلايل بيماري و انحراف محسوب شدن در بوته سنجش قرار مي­ گيرد. يافته‌ها: يافته­ هاي نوشتار حاضر حاكي از اين است كه؛ هرزه نگاري رايانه­ اي، به نظر در زمره رفتارهاي غيراجتماعي (انحراف) و بيماري مي­ باشد. فلذا با تبيين معيارها و دلايل آن و با بيماري محسوب شدن هرزه نگاري رايانه­ اي، جرم انگاري و كيفرگذاري آن نيز بايستي متفاوت با رويكرد قانوني حاضر باشد. در نهايت، به متوليان سياست­گذاري پيشنهاد مي­ گردد جزء هرزه نگاري كودكان، ديگر گونه­ هاي هرزه نگاري از زرادخانه حقوق كيفري حذف و تحت عنوان انحراف و بيماري، با پاسخ­ هاي جامعوي با رويكرد پيشگيرانه، درماني و اصلاحي مواجهه شوند. ملاحظات اخلاقي: مقاله حاضر از ابتدا تا انتها به اصول اخلاقي؛ صداقت، رازداري و اصل مالكيت مادي و معنوي پايبند است. نتيجه­ گيري: با از بين رفتن معيارها و دلايل جرم انگاري اين پديده، به نظر مي­ رسد هرزه نگاري رايانه­ اي (جز هرزه نگاري كودكان) بايستي وصف مجرمانه­ اش زدوده شود. با خروج هرزه نگاري از نظام كيفري سخت­گيرانه، نهادهاي جامعوي و هيات­ هاي اجتماع با پاسخ­ هاي جامعوي نظير؛ تقبيح عمومي، فشار نهادهاي مردمي، پاسخ­ دهي پزشكان و روانشناسان، سرزنش خانواده و نهادهاي غيررسمي نتيجه­ اي مثبت و مطلوبي را مي­ توان انتظار داشت. با ورود پاسخ­ هاي جامعوي، درماني، تربيتي، پيشگيرانه و اصلاحي متعاقب انحراف و بيماري محسوب شدن هرزه نگاري رايانه­ اي، تبعات و آثار مخرب پاسخ­ هاي دولتي نظير؛ اقتدارگرايي، امنيت­ گرايي و بي­ارزش شدن كيفرها نيز از بين مي­ رود. فلذا پيشنهاد مي­ شود با نگاه چند بعدي به پديده هرزه نگاري رايانه­ اي، از نگاه تك بعدي حقوقي محض خارج شوند و مبارزه و پيشگيري با اين پديده را به نهادهاي جامعوي با رويكرد پيشگيرانه، درماني و اصلاحي بسپارند. در نهايت به عنوان پيشنهاد حقوقي-جرم شناختي به نظر مي­ رسد مبارزه با اين پديده را بايستي به نهادهاي اصلاحي و درماني با رويكرد تربيتي واگذار كرد؛ البته در مبارزه با هرزه نگاري كودكان اقدامات كيفري و استفاده از سازوكارهاي جرم انگاري، كيفرگذاري و كيفردهي ضروري است.

No English Abstract