عنوان مقاله :
تأملي حقوقي بر آراء صادره ديوان اروپايي حقوق بشر در زمينۀ رحم جايگزين
پديد آورندگان :
احمدي نژاد، مريم دانشگاه الزهرا، تهران
كليدواژه :
رحم جايگزين , ديوان اروپايي حقوق بشر , كودك , حاشيه مجاز تفسير موسع , حقوق بشر
چكيده فارسي :
زمينه و هدف: موضوع رحم جايگزين از موضوعات حقوق بشري است كه به جهت چندوجهي بودن آن از اهميت بسزايي برخوردار است. اين موضوع از يك‌سو ارتباط مستقيم با قواعد حقوق بشري مانند حق بر زندگي خانوادگي، حق بر زندگي خصوصي، حق بر هويت و ديگر قواعد حقوق بشري دارد و از سوي ديگر ملاحظات سياسي آن براي دولت‌ها بسيار حائز اهميت است؛ چراكه غفلت دولت‌ها در اين حوزه‌ها مي‌تواند اخلاق عمومي، نظم عمومي و به‌طوركلي منافع ملي ايشان را تحت تأثير قرار دهد. همچنين با دقت در ابعاد مختلف موضوع رحمجايگزين محرز مي‌گردد كه در بررسي اين موضوع همواره لازم است، ملاحظات اخلاقي، حقوقي، روان‌شناختي و پزشكي موردنظر قرار گيرد. در ضمن هدف نوشتار حاضر بيان استدلالات و مواضع حقوقي ديوان اروپايي حقوق بشر در خصوص رحم چايگزين ميباشد، كه به نوبه خود در پژوهش هاي بعدي مي تواند مورد استفاده و استناد قرار گيرد.
مواد و روش‌ها: منبع اصلي مقاله پرونده هاي مطروحه در ديوان اروپايي حقوق بشر مي باشد و مقاله پيشرو با رويكردي توصيفي و با مطالعه منابع كتابخانه‌اي و اسناد معتبر بين‌المللي، پرونده هاي مطروحه در ديوان اروپايي حقوق بشر در خصوص رحم جايگزين را تشريح نمود.
يافته‌ها: در مقاله حاضر شش پرونده از پرونده هاي ديوان اروپايي حقوق بشر در خصوص كودك متولدشده از رحم جايگزين بررسي شد. در اين خصوص، ديوان در آراء خود سعي نمود به كمك دكترين «حاشيه مجاز تفسير» ضمن نظارت بر اعمال قواعد حقوق بشري از سوي دولت‌هاي عضو كنوانسيون اروپايي حقوق بشر، ملاحظات سياسي آن‌ها را نيز در نظر بگيرد و تعادلي ميان منافع عمومي دولت ها و قواعد حقوق بشري ايجادنمايد.
ملاحظات اخلاقي: اين نوشتار با در نظر گرفتن ملاحظات اخلاقي همچون صداقت، امانتداري در تحليل متون و استناددهي نگارش شده است.
نتيجه‌گيري: استفاده غيرضروري از روش رحم جايگزين و تجاري‌سازي آن بدون در نظر گرفتن ملاحظات اخلاقي مي تواند پيامدهاي گسترده‌اي را همچون قاچاق انسان، به همراه داشته باشد، لكن در مواقع ضرورت كه چاره ديگري براي حل مشكل ناباروري زوجين وجود ندارد، استفاده از روش كمك باروريِ رحم جايگزين مي‌تواند مشكلات متعدد خانواده‌هاي نابارور را حل نمايد. آنچه در طي اين مقاله ارائه شده است گوياي اين واقعيت است كه ديوان اروپايي حقوق بشر با اعطاي حاشيه مجاز تفسير گسترده به دولت ها تصميم گيري درخصوص اين مهم را به قوانين داخلي واگذار كرده و با بي اعتنايي نسبت به آثار مثبتي كه استفاده از رحم جايگزين مي‌تواند براي ثبات و سلامت روحي خانواده‌ها به همراه داشته باشد، در پرونده‌هاي مطروحه به اين مؤلفه كه زوجين نابارور بوده‌اند و تنها راه و آخرين چاره پزشكي باقيمانده براي فرزندآوري ايشان توسل به روش كمك باروري رحم جايگزين بوده است، توجه ننموده است. همچنين اين نكته كه والدين موردنظر كه در گواهي تولد صادره در كشور خارجي به‌عنوان پدر و مادر كودك ذكر شده‌اند، در علقۀ زوجيت بودند، اماره‌اي از حسن نيت ايشان و از جمله مؤلفه‌هاي مثبت در نظر گرفته نشده است. از اين گذشته، آراء مطروحه به حق احترام به تصميم‌گيري براي تبديل‌شدن به پدر و مادر ژنتيكي نپرداخته و با حاشيه مجاز تفسير موسعي كه به دولت ها اختصاص داده، حق احترام به زندگي خانوادگي را به رابطه مابين كودكان متولد شده از طريق رحم جايگزين و خواهان‌هايي كه از نظر بيولوژيكي پدر اين كودكان بودند، تسري نداده است.
چكيده لاتين :
No English Abstract
