تدوين مدل سلامت در بيماران ديابت نوع 2 بر اساس سرسختي روانشناختي، سواد سلامت، خودكارآمدي و باورهاي سلامتي با ميانجيگري رفتارهاي خودمديريتي و حمايت اجتماعي

Development of a Health Model in Patients with Type 2 Diabetes Based on Psychological Toughness, Health Literacy, Self-Efficacy and Health Beliefs Mediated by Self-Management Behaviors and Social Support

زمينه و هدف: ارتقا كيفيت زندگي و كنترل گلوكز خون در بيماران مبتلا به ديابت يكي از مهمترين اهداف مداخلات و برنامه‌هاي ارتقا سلامتي اين بيماران مي‌باشد؛ بنابراين؛ هدف از اين پژوهش حاضر تدوين مدل سلامت در بيماران ديابتي نوع 2 بر اساس سرسختي روانشناختي، سواد سلامتي، خودكارآمدي و باورهاي سلامتي با ميانجيگري رفتارهاي خودمديريتي و حمايت اجتماعي مي‌باشد. مواد و روش‌ها: روش پژوهش تحليلي و از نوع معادلات ساختاري است. جامعه آماري اين پژوهش شامل كليه بيماران مبتلا به ديابت نوع دو مراجعه‌كننده به كلينيك‌هاي ديابت شهرستان آبادان در سال 1398 مي‌باشد. روش نمونه‌گيري تصادفي ساده بود. 254 بيمار مبتلا به ديابت بر اساس معيارهاي ورود و خروج انتخاب شدند. ابزارهاي پژوهش پرسشنامه سرسختي روانشناختي (كوباسا، 1984)، پرسشنامه سواد سلامت (منتظري، 2014)، پرسشنامه رفتارهاي خودمديريتي (توبرت و گلاسكو، 1994)، پرسشنامه كيفيت زندگي (بروگس، 2004)، پرسشنامه حمايت اجتماعي (وكس، 1986)، پرسشنامه باورهاي سلامت (كارتال، 2006) و پرسشنامه خودكارآمدي (استنفورد، 2001) مي‌باشد. يافته‌ها: يافته‌هاي پژوهش نشان داد كه باورهاي سلامت بر پيامدهاي سلامت بيماران مبتلا به ديابت نوع دو، اثر مستقيم و معني‌داري دارد (0/001≥P) و خودكارآمدي بر پيامدهاي سلامت اثرات مستقيم و غيرمستقيمي (با ميانجيگري رفتارهاي خودمديريتي) دارد (0/001≥P). سواد سلامت بر كيفيت زندگي بيماران مبتلا به ديابت نوع دو اثر مستقيم و معني‌داري نداشت (0/001≤P). سرسختي روانشناختي بر پيامدهاي سلامت اثرات مستقيم و غيرمستقيمي (با ميانجيگري رفتارهاي خودمديريتي) دارد (0/001≥P) و اثر حمايت اجتماعي بر پيامدهاي سلامت معني‌دار نبود (0/001≤P). نتيجه‌گيري: با توجه به نقش باورهاي سلامت و خودكارآمدي و سرسختي بر پيامدهاي سلامت در بيماران مبتلا به ديابت نوع دو پيشنهاد مي‌گردد از اين متغيرها در برنامه‌هاي ارتقا كيفيت زندگي و خودمراقبتي اين گروه از بيماران استفاده گردد.

Aim and Background: Improving the quality of life and controlling blood glucose in patients with diabetes is one of the most important goals of interventions and health promotion programs in these patients. The purpose of this study was to develop a health model in type 2 diabetic patients based on psychological toughness, health literacy, self-efficacy and beliefs. Health is mediated by self-management behaviors and social support. Methods and Materials: The research method is analytical and structural equations. The statistical population of this study includes all patients with type 2 diabetes referred to diabetes clinics in abadan in 1398. Random sampling method was used to select the sample. 254 patients with diabetes were selected based on inclusion and exclusion criteria. Research instruments psychological toughness questionnaire (Kobasa, 1984), health literacy questionnaire (Montazeri, 2014), tobert and glasgow self-management behaviors questionnaire (1994) and quality of life questionnaire (Bruges, 2004) and wax social support questionnaire, 1986), health beliefs questionnaire (Kartal, 2006) and the self-efficacy questionnaire (Stanford, 2001). Findings: Findings showed that health beliefs have a direct and significant effect on the health outcomes of patients with type 2 diabetes (P≤0.001) and self-efficacy has direct and indirect effects on health outcomes (mediated by self-management behaviors) (P≤0.001). Health literacy had no direct and significant effect on the quality of life of patients with type 2 diabetes (p≥0.001). Psychological hardiness has direct and indirect effects on health outcomes (mediated by self-management behaviors) (P≤0.001) and the effect of social support on health outcomes was not significant (P≥0.001). Conclusions: Considering the role of health beliefs and self-efficacy and persistence on health outcomes in patients with type 2 diabetes, it is recommended to use these variables in quality of life and self-care programs of this group of these patients