گسست گفتماني و توليد نمايه‌‌هاي معنايي درخشان ويژگي سبكي شعر سپيد شاملو

شعر سپيد شاملو در ميان سپيدسرايان فارسي، برجستگي درخور توجهي يافته است و اين برجستگي چنان آشكار است كه بسياري مي‌گويند: شاملو راهي را كه خود رفته، به ديگران نشان نداده است. پرداختن به عوامل اين برجستگي، مسئله‌ي پژوهش حاضر است؛ با طرح اين پرسش‌ها كه كدام ويژگي سبكي، شعر او را از ديگر سپيدسرايان متمايز كرده است و نقطه‌ي كانوني در زيبايي‌شناسي شعر او چيست، به بررسي برخي از وجوه مسئله‌ي مذكور مي‌پردازيم. براي اثبات اين فرض كه از عوامل تمايز سبكي شعر شاملو، گسست گفتماني، درآميختن گفتمان‌هاي متقابل و توليد نمايه‌هاي معنايي درخشان است، اشعاري از ديگر سپيدسرايان (منوچهر آتشي، بيژن جلالي، طاهره صفارزاده و مفتون اميني) بررسي شده است. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد كه در تبيين ويژگي‌هاي سبكي برجسته‌ي شعر شاملو و توصيف فرايند زيبايي‌شناسي آن، دو نكته حائز اهميت است؛ نخست اينكه در اين فرايند، نوعي از گفتمان به گفتمان ديگر تبديل مي‌شود. نكته‌ي دوم اينكه در هر شعر، يكي از حواس پنج‌گانه مركزيت دارد و چگونگي تعامل آن با ديگر حواس بيروني و دروني، سبب ايجاد نمايه‌هاي منحصربه‌فرد شده است و فرايند زيبايي‌شناسي شعر را رقم مي‌زند. بررسي نمونه‌ها نشان مي‌دهد كه تغيير و توسعه‌ي معنا در طي فرايندهاي گفتماني، ايجاد گسست گفتماني، درآميختن گفتمان‌هاي متقابل و توليد نمايه‌هاي معنايي درخشان كه حاصل كاركرد چندگانه‌ي لايه‌ي حسي‌ادراكي است، ويژگي‌هاي سبكي هستند كه چگالي معنايي شعر سپيد شاملو را بيشتر كرده و شعر او را در ميان سپيدسرايان برجسته كرده است. مي‌توان گفت آن دسته از شعرهاي شاملو كه نشان‌دهنده‌ي سبك فردي اوست يا در اصطلاح سبك‌شناسي، اثر انگشت او را داراست، به‌دليل برجستگي همين ويژگي‌هاست.