بررسي ترجمه انگليسي غزلي از حافظ بر پايه برداشت درست از متن

بررسي ترجمه‌ي انگليسي غزلي از حافظ بر پايه‌ي برداشت درست از متن[i] شيرين رزمجو بختياري* چكيدهمترجمان بسياري شعر حافظ را به زبان انگليسي ترجمه كرده​اند. در ترجمه‌ي شعر حافظ دو نكته‌ي بسيار مهم وجود دارد؛ نخست ضرورت فهم دقيق شعر حافظ است و ديگر ضرورت آگاهي دقيق و عميق از واژگان، تعابير، اصطلاحات و ساختار زبان مقصد. هراندازه كه مترجم با زبان مبدأ و مقصد آشنايي داشته‌باشد، زبان شعر و ادب در هر زمان و در هر فرهنگ به عنوان يك مؤلّفه‌ي كاملاً مستقل نيازمند تخصّص و مهارت است. در پژوهشِ حاضر يكي از غزل‌هاي حافظ با مطلعِ «مزرع سبز فلك ديدم و داسِ مه نو...» در پنج ترجمه‌ي انگليسي از مترجمان فارسي​زبان، يعني شهريار شهرياري و عبّاس آريان‌پور و انگليسي​زبان، يعني ويلبرفورس كلارك، پل اسميت، رابرت بلاي و لئونارد لويسون به صورت هم​زمان مورد مطالعه و بررسي قرار گرفته​است. در اين پژوهش از نظريه‌ي آنتوان برمن براي تحليل ترجمه​ها بهره​برده و با استفاده از نظريه‌ي تحريف‌هاي معمول در ترجمه‌ي متون ادبي، ترجمه​ها مورد نقد و تحليل قرار داده شده​است. اگر چه تصوّر غالب اين است كه مترجمان فارسي​زبان فهم بهتري از شعر حافظ دارند، امّا پس از بررسي و تحليل ترجمه​هاي اين مترجمان، عيوب ترجمه‌ي آن‌ها كه ناشي از دانش ناقص ادبي و اطّلاعات ناكافي آن​ها از زبان هنري حافظ بود، آشكار شد. مترجمانِ ​انگليسي​زبان اغلب به متنِ مبدأ پايبندتر بوده​اند، امّا گاهي تلاش كرده​اند با جايگزين كردن برخي مؤلفه‌ها شعر حافظ را به فرهنگِ زبانِ مقصد نزديك​تر كنند.واژه‌هاي كليدي: آنتوان برمن، ترجمه‌ي ديوان حافظ، مترجمان انگليسي​زبان، مترجمان فارسي​زبان، نقد ترجمه.*استاديار زبان و ادبيات فارسي دانشگاه اروميه shirin.razmjoo@gmail.comتاريخ دريافت مقاله: 24/2/99                تاريخ پذيرش مقاله: 12/5/99[i] اين مقاله مستخرج از طرح پسادكتريِ نگارنده با عنوانِ «بررسي، مقايسه و آسيب‌شناسي ترجمه‌ي فارسي‌زبانان و انگليسي‌زبانان از غزل‌هاي حافظ» است كه در مركز حافظ‌شناسي در بخشِ كرسيِ پژوهشي حافظ، با راهنمايي‌هاي ارزنده‌ي دكتر كاووس حسنلي، استاد زبان و ادبيات فارسي دانشگاه شيراز و با حمايت «صندوق حمايت از پژوهشگران و فناوران كشور» (Iran National Science Foundation: INSF) انجام پذيرفته است.