ارزيابي عملكرد، اجزاي عملكرد و شاخص‌هاي رشدي پنبه (Gossypium hirsutum L.) و ذرت (Zea mays L.) در سيستم كشت مخلوط جايگزيني در شرايط آب‌و‌هوايي گناباد

به‌منظور ارزيابي اثر كشت مخلوط جايگزيني بر عملكرد، اجزاي عملكرد و شاخص هاي رشدي دو گياه پنبه (Gossypium hirsutum L.) و ذرت (Zea mays L.)، آزمايشي در مزرعه ايستگاه تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي گناباد، در قالب طرح پايه بلوك هاي كامل تصادفي با چهار تكرار در دو سال زراعي 94-1393 و 95-1394 اجرا شد. تيمارهاي آزمايش شامل سه الگوي مخلوط جايگزيني (يك رديف ذرت و يك رديف پنبه (1:1)، يك رديف ذرت و دو رديف پنبه (1:2)، يك رديف ذرت و سه رديف پنبه (1:3)) و كشت خالص دو گياه بود. صفات مورد مطالعه شامل ارتفاع بوته، عملكرد دانه، عملكرد علوفه و نسبت برابري زمين براي ذرت و ارتفاع گياه، تعداد شاخه زايشي و رويشي، عملكرد دانه، عملكرد وش و نسبت برابري زمين بود. نتايج نشان داد كه بيشترين تعداد شاخه زايا، تعداد شاخه رويا، عملكرد وش، تجمع ماده خشك و شاخص سطح برگ در واحد سطح پنبه براي تيمار دو رديف پنبه + يك رديف ذرت شد. بالاترين عملكرد وش براي كشت خالص پنبه در سال هاي اول و دوم به‌ترتيب با 1878.7 و 1764.1 كيلوگرم در هكتار به‌دست آمد و كمترين ميزان به تيمار يك رديف پنبه+ يك رديف ذرت اختصاص داشت كه در مقايسه با كشت خالص به‌ترتيب 84 و 77 درصد در سال هاي اول و دوم كاهش داشت. بيشترين شاخص سطح برگ پنبه در 60 روز پس از سبز شدن در كشت مخلوط دو رديف پنبه و يك رديف ذرت در سال هاي اول و دوم به‌ترتيب با 1.96 و 1.63 مشاهده شد. در مورد ذرت نيز در سال هاي اول و دوم بالاترين عملكرد علوفه خشك در كشت خالص به ترتيب با 5489.8 و 5639 تن در هكتار و كمترين مقدار به ترتيب در الگوهاي يك رديف ذرت + دو رديف پنبه با 1894.1 و 2196.9 تن در هكتار مشاهده شد. بيشترين شاخص سطح برگ ذرت به ترتيب با 2.73 و3.17 در سال هاي اول و دو آزمايش مربوط به تيمار سه رديف پنبه + يك رديف ذرت بود. در بين تيمارهاي كشت مخلوط در ذرت بالاترين نسبت برابري زمين به ترتيب با 0.60 و 0.58 مربوط به الگوي 1 رديف ذرت و 3 رديف پنبه و براي پنبه نيز در همين الگوي كشت در سال هاي اول و دوم آزمايش به ترتيب با 0.59 و 0.58 مشاهده شد. نتايج اين بررسي نشان داد كه مي توان از كشت مخلوط ذرت و پنبه به‌عنوان يك راهكار مديريتي پايدار براي بهبود عملكرد دو گياه ذرت و پنبه استفاده نمود.