پاسخ فيزيولوژيكي و بيوشيميايي مرتبط با عملكرد بالنگوي شهري (Lallemantia iberica Fisch) به ازتوباكتر در مقايسه با كود اوره در خاك شور

بالنگوي شهري (Lallemantia iberica Fisch)، با طول دوره رشد كوتاه، به عنوان يك گياه دارويي سازگار با اقليم ايران مطرح مي باشد. اين آزمايش با هدف بررسي و مطالعه اثر كود اوره و ازتوباكتر بر روي گياه بالنگوي شهري در شرايط خاك شور به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در سال 1397 در دانشگاه اروميه انجام شد. تيمارهاي آزمايش در چهار سطح كود نيتروژنه (كود اوره (پنج گرم در هر مترمربع)، ازتوباكتر (Azotobacter chroococcum) با جمعيت 109 عدد باكتري زنده و فعال در هر گرم كود بيولوژيك به دو صورت محلول پاشي و بذرمال و تيمار بدون كود به عنوان شاهد) و دو بستر خاك (غير شور 0.91 و شور 6.70 دسي زيمنس بر متر) مرتب شدند. تيمار كود اوره در دو مرحله (9 و 11 هفته پس از كاشت) به صورت دستي، كود بذرمال بيولوژيك هنگام كاشت در كرت هاي موردنظر در تاريخ 21 اسفند ماه، و در تيمارهاي محلول پاشي، 11 هفته بعد از كاشت ازتوباكتر به‌صورت اسپري، بر روي گياهان اعمال شدند. بذرمال ازتوباكتر در محيط شور باعث افزايش عملكرد بيولوژيكي (60.63 گرم بر مترمربع با احتساب ريشه و38.10 گرم بر مترمربع بدون احتساب ريشه) شد. برخلاف كاهش طول ساقه در خاك شور، مخصوصاً با اعمال محلول پاشي ازتوباكتر، افزايش وزن گل با استفاده از كود اوره حتي در شرايط شور چشمگير بود. بيشترين عملكرد دانه (22.71 گرم بر مترمربع) مربوط به گياهان رشد كرده در محلول پاشي ازتوباكتر در شرايط غير شور بود. باوجود كاهش فسفر بخش هوايي در شرايط تنش شوري، فسفر ريشه تحت تأثير شوري قرار نگرفت. گياهان در شرايط تنش شوري و محلول پاشي ازتوباكتر بيشترين غلظت كلروفيل كل و كارتنوئيد را داشتند. كودهاي اوره و بذرمال ازتوباكتر پرولين برگي را كاهش دادند. گلايسين بتائين و كربوهيدرات هاي محلول در آب تحت تأثير شوري خاك و انواع كود نيتروژنه قرار نگرفتند. سديم بخش هوايي و ريشه در خاك شور افزايش يافت و كاربرد كود اوره منجر به افزايش مضاعف آن شد. به‌طوركلي، صرف ‌نظر از برخي تغييرات جزئي، شوري باعث كاهش در سطح پاسخ هاي مورفولوژيكي و فيزيولوژيكي مرتبط با عملكرد گياه بالنگو شده است. البته مصرف كود هاي نيتروژنه باعث كاهش خسارت شوري به‌ترتيب در تيمارهاي بذرمال ازتوباكتر و اوره شد. محلول پاشي ازتوباكتر مزيتي را در شرايط شور و غير شور نسبت به شاهد نشان نداد.