بررسي و نقد ديدگاه قاضي سعيد قمي در مورد صفات خداوند با تأكيد بر صفت علم الهي

قاضي سعيد قمي از افاضل حكما و عرفاي ايران در دورۀ صفويه بود. او در حكمت مشاء و اشراق تبحر داشت و داراي گرايش‌هاي عرفاني بود. قاضي در حوزۀ صفات الهي قائل به الهيات سلبي بود و اعتقاد داشت آنچه از وجود و صفات ممكنات مي‌فهميم، قابل انتساب به خداوند نيست، زيرا، اولاً خدا وجود صرف است و هيچ صفتي ندارد؛ ديگر اينكه عقل توانايي درك خدا و صفاتش را ندارد. او در بحث وجودشناسي صفات، باور به عينيت و زيادت صفات را شنيع دانسته و به تبيين نيابت ذات از صفات پرداخته است. او به‌طور مفصل به صفت علم خدا پرداخته و معتقد بود علم خدا آن‌گونه كه بين حكما مشهور است، حضوري و حصولي و اجمالي نيست. نوشتۀ حاضر بر آن است تا با نگاهي انتقادي به بررسي ديدگاه قاضي در حوزۀ صفات، به‌ويژه صفت علم خدا بپردازد و نشان دهد كه ديدگاه قاضي با وجود مطابقت با ظاهر برخي روايات، به‌دليل پايبندي به برخي اصول، از جمله باور به تباين كلي بين خدا و ممكنات، از يك سري ضعف‌هاي دروني رنج مي‌برد و با برخي مباني عقلي و يك سري روايات سازگاري ندارد.