مبناي هنر ديني نزد صدرالمتألهين و بوركهارت

درباره هنر ديني و به‌ويژه هنر اسلامي سؤالات متعددي در كانون هنرپژوهي معاصر قرار دارد. يكي از اين سؤالات درباره چيستي مباني هنر ديني است. اين سؤال از آن حيث مهم است كه با وجود برخي نوشته‌هاي معاصر كه معتقدند اين مسئله در نزد متفكران مسلمان در سده‌هاي پيش مطرح نبوده است، ديرينه‌اي قوتمند دارد. مقاله در پي پاسخگويي به اين پرسش دو منظر مختلف را مقايسه كرده است: ديدگاه ملاصدرا به‌عنوان بزرگ‌ترين فيلسوف مسلمان در سده‌هاي اخير و بوركهارت، فيلسوف معاصر غربي، كه با علاقه و جديت به هنرپژوهي فلسفي در هنر اسلامي پرداخته است. حاصل اين مقايسه چنانكه خواهيم ديد، نتايج مشترك در نگاه توحيدي و تمركز بر حيث وجودي هنر، با دو روش‌شناسي متفاوت است: روش پديدارشناسي در بوركهارت، كه آشكارگي وجود را به‌مثابه چيستي هنر در لابه‌لاي جلوه‌ها، رنگ‌ها و مقدارها در آثار هنر اسلامي گزارش مي‌كند؛ و روش سلوك حكمي صدرا كه مساوقت وجود و زيبايي را در نگاه هنرمند و ناظر هنر اسلامي تحليل مي‌كند.