تأملي بر حكم ابطال روزه با فرو بردن سر در آب

حكم فرو بردن سر در آب توسط روزه‌دار محل اختلاف جدي بين فقهاي شيعه قرار گرفته‌است. فقهاي اهل‌سنت نيز در اين باره اختلاف نظر دارند. طبق برخي گزارش‌ها، مسمانان صدر اسلام از ارتماس جهت كم كردن دشواريِ روزه بهره مي‌جستند. به‌لحاظ فهم عرفي نيز ارتماس هيچ مخالفتي با امساك و حقيقت روزه ندارد، ازاين‌رو اثبات مفطريّت آن، اثبات يك امر تعبدي محض و برخلاف فهم عرفي خواهد بود. از سوي ديگر، مفهوم مفطر قابل استعمال در معنايي اعم از تحريم و تنزيه است، بنابراين در برخي اخبار از مفطر بودن دروغ در وضو و نيز مفطر بودن غيبت در روزه سخن به‌ميان آمده‌است. روايات نيز در اين زمينه دچار تعارض هستند. اين پژوهش كه به روش توصيفي ـ تحليلي انجام شده‌است، نشان مي‌دهد ادلۀ قول مشهور قابل مناقشه است و اثبات حرمت و قضا و كفاره براي اين عمل جاي تأمل جدي دارد. درنتيجه به مقتضاي اطلاق كتاب كه بر عدم حرمت تكليفي و وضعي دلالت دارد، به‌نظر مي‌رسد جمع بين ادله با قول به كراهت كه فقيه معاصر آيت‌الله سيستاني برگزيده‌است، از قوت بيشتري برخوردار بوده و ديدگاه مختار است.