ارزيابي تحمل به خشكي توده‌هاي بومي گندم نان با استفاده از شاخص‌هاي مبتني بر عملكرد و شاخص انتخاب يكپارچه

براي ارزيابي تحمل به خشكي 25 ژنوتيپ گندم، پژوهشي در سال هاي 1395 تا 1396 بر اساس طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در شرايط تنش و بدون تنش در دانشگاه رازي كرمانشاه انجام شد. شاخص هاي بررسي‌شده شامل: شاخص حساسيت به تنش، شاخص عملكرد، تحمل تنش، ميانگين هندسي بهره‌وري، ميانگين هارمونيك، تحمل تنش تغييريافته، مقاومت به خشكي، حساسيت به خشكي، پاسخ به خشكي، تحمل تنش غير زيستي، كارايي نسبي، شدت تنش اشنايدر و ميانگين نسبي عملكرد بودند. بين ژنوتيپ‌ها اختلاف معني‌داري بر اساس شاخص‌ها و عملكرد در هر دو محيط وجود داشت. بين شاخص هاي GMP، STI، HMP، MSTI، MRP،MP، YI و REI با عملكرد در محيط هاي بدون تنش و تنش همبستگي معني‌دار و مثبت وجود داشت. ژنوتيپ‌هاي شماره 10 (WC.4987) و 15 (WC.47638) بر اساس شاخص هاي STS و ISI به‌عنوان ژنوتيپ‌هاي برتر تعيين شدند. بر اساس باي‌پلات به‌دست‌آمده از مؤلفه هاي اصلي اول و دوم ژنوتيپ‌هاي 24، 11، 4، 22، 21، 12 و 16 به علت نزديكي با شاخص‌هاي برتر، براي هر دو شرايط مناسب هستند. نتايج تجزيه به مؤلفه‌هاي اصلي در شاخص‌هاي تحمل به خشكي نشان داد كه دو مؤلفه اول (57.21 درصد) و مؤلفه دوم (41 درصد) روي‌هم 98.21 درصد واريانس را توجيه كردند. به دليل اختلاف در نتايج، براي دقت بيشتر از رتبه‌بندي استفاده به عمل آمد. در رتبه‌بندي بر اساس مجموع رتبه ها، ميانگين رتبه‌ها و انحراف معيار رتبه‌ها، ژنوتيپ هاي شماره 8، 10 و 15 داراي بهترين رتبه بودند و به عنوان ژنوتيپ‌هاي‌ مقاوم به خشكي و ژنوتيپ‌هاي 4، 11 و 22، ژنوتيپ‌هاي حساس شناخته شدند. درنتيجه، از اين ژنوتيپ‌ها مي‌توان براي تلاقي و تجزيه ژنتيكي براي مقاومت به خشكي از طريق روش‌هايي مثل تجزيه دي آلل، نقشه‌يابي، انتخاب به كمك ماركر و ... استفاده نمود.