پهنه‌بندي و تحليل فرسايش‌پذيري كناره رود در بالادست رودخانه نكا، استان مازندران

فرسايش كرانه رود فرايند پيچيده‌اي است كه از تأثيرگذاري عوامل مختلف به ‌وجود مي‌آيد و بر ويژگي هاي ژئومورفولوژيكي، هيدرولوژيكي و اكولوژيكي رودخانه تأثير مي‌گذارد. بسياري از مطالعات فرسايش كرانه رود به صورت محدود و محلي انجام مي‌شود اما در اين مقاله فرسايش‌پذيري كرانه رود در بالادست رودخانه نكا در مقياس بازه با استفاده از روش «پهنه ‌بندي آسيب‌پذيري فرسايش كرانه‌اي» يا BEVZ مورد بررسي قرار گرفت. پس از ترسيم مسير رود از گوگل ارث، محدوده‌اي به عرض 20 متر از كناره رود به عنوان حريم در نظر گرفته شد و پارامترهاي مؤثر در فرسايش كناره رود شامل شيب كانال، پوشش گياهي، ليتولوژي، شيب كرانه، ارتفاع كرانه، شاخص مئاندر و عامل انساني براي اين حريم مورد بررسي قرار گرفتند و لايه‌هاي اطلاعاتي آنها در GIS تهيه گرديد. با هم‌پوشاني لايه‌هاي اطلاعاتي، نقشه نهايي فرسايش‌پذيري كناره رود در پنج كلاس طبقه‌بندي شد. براساس اين نقشه 65 و 20 درصد از طول كرانه رود در محدوده مورد مطالعه به ترتيب فرسايش‌پذيري متوسط و زياد دارند. درصد كرانه‌هاي با فرسايش‌پذيري زياد با ميانگين جابجايي كانال طي دوره 1398-1385 در بازه‌هاي مختلف ضريب همبستگي نسبتاً بالايي  (0.84) را نشان مي‌دهند. از ميان پارامترهاي مورد بررسي ليتولوژي سست و منفصل، پوشش گياهي كم تراكم و برداشت شن و ماسه بيشترين تأثير را در فرسايش ‌پذيري كرانه رودخانه داشته‌اند. مطالعات فرسايش كرانه رود در مقياس بازه مي‌تواند با ايجاد نگرش تحليل فضايي در شناسايي مناطق با حساسيت بيشتر و ارتباط آن با بازه‌هاي بالادست و پايين دست در مديريت كانال رود نقش مؤثري داشته داشته باشد.