شناسايي موتانت‌هاي برنج متحمل به تنش شوري از طريق ارزيابي بيوشيميائي، عملكردي و مولكولي ( cgSSR)

جهت شناسايي لاين‌هاي موتانت نسل نهم برنج متحمل به شوري، ارزيابي برخي صفات بيوشيميائي مؤثر در شوري (مرحله گياهچه‌اي) بصورت آزمايش كرت‌هاي خرد شده فاكتوريل بر پايه طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در گلخانه پژوهشكده ژنتيك و زيست فناوري كشاورزي طبرستان، در سال 1398 صورت گرفت. فاكتور اصلي شامل زمان نمونه‌برداري (سه، شش و نه روز پس از اعمال تنش شوري) و فاكتورهاي فرعي شامل تنش شوري كلريد سديم در سه سطح صفر، dS/m4 و dS/m8 (اضافه نمودن نمك به آب مقطر و خاك معمولي شاليزار و تهيه عصاره اشباع شوري) و ژنوتيپ (14 موتانت (M9)، دو شاهد حساس سپيدرود و IR29 و دو شاهد متحمل ديلماني و Nonabokra) بودند. همچنين شناسايي برخي ژن‌هاي موثر در تنش شوري با استفاده از سه پرايمر ريزماهواره cgSSR انجام و در ادامه صفات وزن كل دانه در هر بوته و شاخص تحمل بصورت فاكتوريل ارزيابي گرديدند. نتايج تجزيه واريانس نشان داد اثرات اصلي و اثرات متقابل همه تيمارها در سطح احتمال يك درصد معني‌دار بود. در زمان نمونه‌برداري (9 روز پس از اعمال تنش) و شوريdS/m 8، غلظت پرولين در ژنوتيپ‌هاي متحمل افزايش و ميزان مالون‌دي‌آلدهيد كاهش يافت. تجزيه كلاستر (در زمان نه روز پس از تنش و شوري dS/m8) ژنوتيپ‌ها را به پنج گروه تقسيم و چهار ژنوتيپ به همراه شاهد متحمل G17 در گروه پنجم قرار گرفتند. بررسي مولكولي الگوي باندي پرايمرهاي OsPEX111، OsNac5 و OsRacB(T) به ترتيب تعداد شش، دو و هفت ژنوتيپ را همرديف با ژنوتيپ‌هاي متحمل نشان داد. چهار ژنوتيپ در شوريdS/m8، وزن كل دانه در هر بوته بيشتري نسبت به ديلماني داشتند. در نهايت با در نظر گرفتن سازوكارهاي بيوشيميائي مؤثر و نتايج تجزيه كلاستر و با تاكيد بر ارزيابي مولكولي و عملكردي مي‌توان پيشنهاد نمود ژنوتيپ‌هاي G1 از موتانت سنگ‌طارم، G2 از موتانت رشتي، G4 از موتانت هاشمي وG9 از موتانت چالوسي در اولويت اول و ژنوتيپ‌هاي G8 از موتانت هاشمي، G12 وG13 از موتانت نعمت در اولويت دوم به عنوان لاين‌هاي اميدبخش موتانت متحمل به تنش شوري در مزارعي كه با تنش شوري (آب وخاك) مواجه هستند استفاده گردد.