گونه شناسي، طبقه بندي و گاه نگاري پيشنهادي سفال هاي آبي و سفيد منطقه ي برخوار (شمال شهر اصفهان)

Typology, Classification and Suggested Chronology of the Blue and White Potsherds in the Barkhar Area (North of the Esfahan)

يكي از مهمترين يافته هاي فرهنگي در محوطه هاي باستاني دوران اسلامي، سفال است. در اين ميان، گونه ي سفالي آبي و سفيد، با توجه به شاخصه هاي هويتي و ميانگين كمي پراكنش اش، از ارزش مطالعاتي بالايي برخوردار بوده و در تحليل باستان شناختي محوطه هاي قرون ميانه تا قرون متاخر اسلامي نقشي موثر دارند. روند توليد اين گونه ي سفالي در ايران از حدود قرن سه و چهار هجري آغاز شده و در ادامه با اعمال تغييراتي تا قرون متاخر ادامه مييابد. طي بررسي باستان شناختي انجام شده در منطقه ي برخوار در سال 1390 به سرپرستي سعيد اميرحاجلو، تعداد 136 محوطه ي اسلامي (كاروانسرا، روستا، قلعه و...) شناسايي گرديد. در ميان گونه هاي سفالي مشهود در اين محوطه ها، سفال گونه ي آبي سفيد نيز به چشم مي خورد كه پژوهش حاضر سعي بر آن دارد تا با بررسي فاكتورهاي فني و هنري موثر در توليد 155 قطعه ي ثبت شده از اين گونه در بانك اطلاعاتي بررسي مذكور، ضمن طبقه بندي و گونه شناسي آنان امكان دستيابي به اهدافي نظير تعيين بازه ي زماني توليد و استفاده از گونه ي سفالي آبي و سفيد در منطقه ي برخوار و بررسي وارداتي يا بومي بودن اين گونه را مهيا نمايد.

One of the most important findings in the excavated sites of the Islamic era are pottery. Among them, the blue and white pottery, due to their abundance, especially through the Islamic Middle Ages to the late Medieval, are very significant. Some researchers believe that the production of this type of pottery in Iran, had been a continuous trend from the third and fourth centuries AH till the late Islamic era and with the minimum changes in style. In many excavations of the Islamic sites, numerous wares of this type has been obtained. Notably, the Collection of Sheikh Safi Ardabili, Museum of Chehel Sotoon, Reza Abbasi Museum and the Museum of Glass and Ceramics in Tehran, hold a number of these wares. Archaeological survey carried out in 2011 at Borkhar headed by Hajeiloo identified 136 ancient sites in which, among other types of pottery, the blue and white pottery shards were obtained. This article is allocated to epistemology, classification, chronology and analysis of this type of pottery in Borkhar region. Exclusively, we have studied 155 pieces of the blue and white porcelain of the Borkhar pottery database. This research seeks to examine the typology, chronology, motifs, composition and color range of these wares, and also tries to locate and categorize the production centers.