بررسي تاريخي قصه مشكل‌گشا در حيات فرودستان «با تكيه بر روايت كرمان»

Historical Analysis of Moshkel-goshâ fiction in the Lives of the Underprivileged with an Emphasis on Kerman Narration

در قلمرو مطالعاتيِ تاريخ اجتماعي از بسترشناسي تاريخي و معناكاوي متن قصه­هاي عامه راه پژوهشگران به سوي بازيابي و بازنويسي تاريخ در مسير مخالف روايت مسلط و نوشتن از طبقات و اقشار مختلف مردم بويژه فرودستان باز مي­شود. اين در حالي است كه مي­توان با نگاهي تسامح آميز ادب عامه را نوعي روايت تاريخي دلخواه آنها قلمداد كرد. اما از سوي ديگر ادبيات عاميانه_در اينجا قصه­ها_ محصولي فرهنگي است برآمده از تاريخي كه مردم از سر گذرانده­اند از اين جهت قصه­هاي مردم را مي­توان همچون سندي تاريخي نگريست. در پژوهش پيش رو با نظر به روايتهاي مختلف قصه مشكل ­گشا در فرهنگ مردم ايران و براساس تاريخ پرفراز و نشيبي كه شهرها و آباديهاي ايران از سر گذرانده­اند سعي شده است به منظور فهم دنياي ذهنيت پديدآورندگان اين قصه با روش تبييني زمينه تاريخي_ اجتماعي آن روشن و بر اين اساس به تحليل عناصر و معناكاوي متن اين قصه پرداخته شود. در اينجا روايت كرمان با توجه به مصائب بزرگي كه بر مردم آن رفته محوريت دارد. اين قصه كه فرهنگ نذر را با خود به همراه دارد نوعي واكنش اجتماعي است كه اميد اجتماعي، تسكين و آرامش را در دل مردم بويژه طبقه فرودست بوجود آورده و سلطه مادي و نظري حاكمين را به چالش كشيده است. ماندگاري اين قصه در جاي جاي ايران و كاركرد آن به نحوي روشن امتداد مصائب حيات فرودستان را و پايداري آنها را در طول تاريخ بيان مي­كن

Studies of social history regarding the historical background and semanalysis of the folk tales' texts pave the way for researchers to retrieve and rewrite history in the opposite path of the dominant narrative and to write about different classes and strata of society, especially the lower ones. However, looking at the case less meticulously, we can consider folk literature a kind of their desired historical narrative. Folk literature refers to fictions and cultural products rooted in the past history of people. Therefore, people's fictions can be considered historical documents. In studying storytelling, one of the research approaches is text analysis and its relationship with the culture and society from which the fiction is derived. Considering various narrations of Moshkel-goshâ fiction in Iranian culture and many ups and down in cities, this study analyzed the fiction in order to realize its historical-social context and the mentality of its creators. To understand the universe of thought of the creators of this tale, the researcher has attempted to clarify its socio-historical background through the explanatory method and accordingly analyze the elements and meaning of its text. The narration of Kerman is pivotal in this regard because its people have been exasperated intensely. This fiction embraces vow culture and is a type of social reaction that alleviates the underprivileged and grants them social hope while challenging the materialistic and theoretical domination of the rulers. This fiction has perpetuated on across Iran, distinctly expressing the afflictions of the underprivileged and their resistance throughout history.