جريان شناسي تفاسير عرفاني از نخستين تفاسير تا تفسير عبدالرزاق كاشاني بر اساس آيۀ رؤيت

The flow of mystical interpretations from the first interpretations to the interpretation of Abdul Razzaq Kashani based on the “Royat”verse

از ديرباز تا كنون قرآن در مركز توجه مفسّران بسياري از فقيه و متكلم و فيلسوف و محدّث بوده و هر يك بنابر آبشخور فكري خود، تأويلي از آيات آن به دست داده­اند؛ اما صوفيه و عرفا با تكيه بر كشف و شهود و معرفت خاص خود و با روشي متفاوت از ديگر مفسّران، قرآن را تفسير كرده­اند. در نگاه كلي به سير اين تفاسير از نخستين ادوار تا دوره‌هاي بعد، متوجه شباهت­ها و تفاوت هايي در شيوۀ تفسيري قرآن مي­شويم. نويسندگان در اين مقاله به منظور پي بردن به وجوه مشترك و متفاوت تفاسير مورد نظر و روشن ساختن جريان شناسي آن‌ها­، آيۀ رؤيت(143 اعراف) را كه در اغلب پژوهش ها و تفاسير قرآني، اساس واقع شده، مبناي پژوهش خود قرار داده اند . در اين تحقيق با تكيه بر آيۀ رؤيت، سير تطوّر 6 تفسير عرفاني شامل: تفسير منسوب به امام صادق، حقايق التفسير سلمي، لطايف الاشارات قشيري، كشف‌الاسرار ميبدي، عرائس البيان روزبهان بقلي و تأويلات القرآن عبدالرزاق كاشاني مورد بررسي قرار گرفته است. نتايج پژوهش نشان مي­دهد، همواره سير اين تفاسير از سادگي به دشواري و از شيوۀ روايي به تأويل و رمز حركت داشته است.

The Qur'an has long been the focus of many commentators of jurists, theologians, philosophers and muhaddith. an‎d each, according to his own taste, has given an interpretation of its verses. But the Sufis and mystics, relying on their own discovery, intuition and knowledge, have interpreted the Qur'an in a way different from those of other commentators. In general, considering the course of these interpretations from the first to the later periods, we have noticed similarities and differences in their interpretive approaches. In order to understand the common and different features between these interpretations, and clarifying their currents, “Royat” verse (143 Araf) which is one of the verses considered in most Quranic interpretations, (even interpretations that selectively interpret the verses) is taken into consideration. It was chosen so that we could achieve the goals of the article. Therefore, in this research, the evolution of mystical interpretations from the first one to the interpretation of Abdul Razzaq Kashani have been examined with regard to this versre. The interpretations considered here are: Tafsir attributed to Imam Sadegh Salmi's , Haghayegh o tafsir, Lataief Al-Esharat Qoshairi, Kashf al-Asrar Meybodi, Araes Al-Bayan Roozbehan Baqli and The Tavilat Al Qur'an by Abdul Razzaq Kashani. The results of the research show that the interpretations of Siri go from simplicity to difficulty and that the interpreters have interpreted and coded based on the narration of the verse.