مقايسۀ سلوك عرفاني مير سيدعلي همداني و سيد حيدر آملي

Comparing the Pilgrim’s Progress in the Worldviews of Mir Seyed Ali Hamedani and Seyed Haidar Amoli

از ديرباز سير و سلوك عرفاني جايگاهي اساسي در شناخت حق تعالي داشته و تلقي سالك از ماهيت سير و سلوك در مسير عملي آن، نقش بنياديني دارد. براي دستيابي به اين مهم، عرفا روش‌هاي متعددي چون «معرفه‌النفس»، «رياضت» و «عشق و محبت به خدا» را برگزيده‌اند. نويسندگان اين مقاله بر آن هستند تا به بررسي نحوۀ سير و سلوك دو عارف بزرگ شيعي بپردازد. سيدحيدر آملي به تبعيت از ابن‌عربي، روش «معرفه‌النفس» را برگزيده و در نتيجه پيمودن مسير «تقوي» و مراتب آن و در نهايت رسيدن به «حق اليقين» و مشاهده عالم غيب را اساس معرفت مي‌داند؛ درحالي‌كه مير سيدعلي همداني كه پيرو طريقت كبرويه و شطّار است، شيوۀ «عشق و دلدادگي» را در سير و سلوك برگزيده و نهايت وصول به حق را، به صورت فناي محب در محبوب و بقاي به او و اتحاد عاشق با معشوق و طي كردن مراتب عشق و محبت معرفي مي‌كند. اگرچه در نهايت هر دو مسير يكي است و هر دو عارف به سير محب و محبوبي قائل‌اند.

In mysticism, the pilgrim’s progress plays a significant role throughout the path to reaching God, the Almighty. The mystic’s perception of the nature of this spiritual journey plays a fundamental role in shaping his actions. Various mystics have chosen different ways for achieving this objective. Some of the measures undertaken by them are "self-knowledge", "austerity" and "love and affection for God". Seyed Haidar Amoli, following Ibn Arabi, chooses the method of "self-knowledge" and decides to follow the path of "piety" through its different stages. He considers the ultimate end of this spiritual journey to be the observation of the unseen world based on knowledge, which can be gained through cognition of the divine nature, while Mir Seyed Ali Hamedani follows the path of Kabrouyeh and Shatar, which is based on the method of "love and affection". This spiritual journey can start through the love of the mystic and finally reaching God. it can also be in the form of sacrifice of the lover for the beloved and becoming eternal by joining the divine power and the unity of the lover and the beloved. However, both directions reach the same destination and both mystics believe in a way of love and affection towards the creator.