كليدواژه :
پنبه , ارقام تراريخته , توكسين كريستالي , كرم غوزه
چكيده فارسي :
سابقه و هدف: پنبه يك گياه مهم صنعتي است كه هرساله مورد حمله آفات متعدد به ويژه كرم غوزه پنبه Helicoverpa armigera (Lep.Noctuidae) قرار مي‌گيرد. در اين تحقيق، آزمايش‌هاي ميداني و زيست‌سنجي آزمايشگاهي (ديسك برگ) براي ارزيابي مقاومت دو لاين با شماره 3701 و 1524 در مقايسه با رقم شاهد (گلستان) با حفظ شرايط قرنطينه‌اي اينچه‌برون در قالب طرح كاملاً تصادفي در 3 تكرار اجرا شد.
مواد و روش ها: به‌منظور بررسي ميزان سميت گوارشي توكسين در ارقام تراريخته پنبه نسبت به شاهد، آزمايش‌هاي زيست‌سنجي توسط روش ديسك برگ انجام گرفت. هر تيمار 15 عدد لارو سن سوم در داخل ليوان‌هاي يكبار مصرف مفروش شده با كاغذ صافي و از غوزه تازه به عنوان غذا استفاد شده و نمونه‌برداري و آماربرداري روزانه به مدت پنج روز متوالي انجام شد. اثر تيمارهاي مختلف بر درصد مرگ و مير اصلاح شده لاروها، از آناليز واريانس داده‌هاي تكرار شونده The Repeated Measurements ANOVA توسط نرم افزار SPSS23 استفاده شد.
يافته ها: در بررسي‌هاي مزرعه، 15 عدد لارو همسن شده (سن سوم) بصورت جداگانه با سه تكرار بر روي شاخه زاياي جانبي (داراي غوزه‌هاي ابتداي فصل) در داخل قفس پلاستيكي با تهويه مناسب رها شدند (45 قفس براي هر لاين در هر تكرار). درصدهاي مرگ و مير با فرمول هندرسون و تيلتون اصلاح و مقايسه ميانگين‌ها توسط آناليز واريانس يك طرفه با آزمون Tukey HSD در سطح 5 درصد توسط نرم افزار SPSS 23 انجام پذيرفت.
نتيجه گيري كلي: بررسي حاضر نشان داد كه لاروهاي سن سه (همسن شده) در شرايط مزرعه‌اي با تغذيه از دو رقم تراريخته بعد از هفت روز، 01/0 ± 71 درصد در لاين 3701 و 02/0± 67 درصد در لاين 1524، مرگ و مير نشان دادند كه اين مقدار در رقم شاهد 02/0± 59 درصد محاسبه شد. تفاوت معني‌داري در سطح 05/0 بين دو لاين تراريخته (در يك گروه) و رقم شاهد مشاهده شد. نتايج حاكي از رابطه‌اي مثبت و معني‌دار بين درصد مرگ و مير نرمال شده لاروها و ارقام تراريخته است (1/88=R2). نتايج زيست‌سنجي در آزمايشگاه با روش ديسك برگي توسط روش نمونه‌برداري‌هاي مكرر به‌طور روزانه انجام شد. نتايج تجزيه واريانس نمونه برداري مكرر در مورد تاثير سري زماني بر روي مرگ و مير لاروهاي همسن كرم غوزه پنبه در روش ديسك برگي و همچنين اثر برهمكنش زمان در رقم تفاوت معني‌داري را نشان داد. ارقام تراريخته نسبت به شاهد بالاترين نرخ مرگ و مير آماري را ايجاد نمودند با اين حال دو لاين تراريخته در ايجاد مرگ و مير با يكديگر تفاوت معني‌داري نداشتند. طبق نتايج آزمايشگاهي عليرغم عدم مشاهده تفاوت معني‌دار در ميزان مرگ و مير لاروها در روز دوم اما تاثير سم دلتا اندوتوكسين و شروع روند مسموميت از روز دوم بود. نتايج حاصله از تجزيه و تحليل داده‌ها طي سال زراعي 1398 نشان داد كه لاين‌هاي تراريخته نسبت به رقم شاهد منطقه (گلستان) دركنترل آفت كرم غوزه برتري داشتند. از طرفي بررسي ميزان كارايي لاين‌هاي تراريخته در مبارزه با آفت كرم غوزه پنبه كنترل كنندگي بسيار بالايي را چه در سطح مزرعه و چه در زيست‌سنجي آزمايشگاهي نشان داد. زمان اثر سم كريستاله در طي پنج روز حداكثر تاثير را نشان داد اما مسموميت از روز سوم شروع به تظاهر كرد.
چكيده لاتين :
In recent years, researchers have considered increasing the water productivity of crops, including cotton, by changing the timing and planting density. On the other hand, studies have shown that transplanting cotton compared to no-till has a significant effect on reducing water use and thus increasing water use efficiency in Iran. Therefore, this study was conducted to evaluate the effects of planting date and method (no-till or transplanting) on quantitative and qualitative yield of cotton in Fars province.
Material and Methods: This factorial trial was conducted in a randomized block experiment with three replications in 2020 at a research farm in Darab city, Fars province. The experimental factors included cropping systems at three levels of planting 35 and 45 days old transplants and no-till cotton as main factors and date of planting and no-till at three levels of May 4 and 19 and June 4 as sub-factors. In this study, seedling establishment percentage, plant height, leaf area index, number of bolls per plant, boll weight, lint yield and early maturity percentage and finally water use efficiency were evaluated. At the end of the experiment, the data were analyzed using SAS software version 9.4 and the means were compared using Duncan's test at 5% probability level.
Results: The results of this study showed that most of the evaluated indices of cotton were higher in 45-day planting than 35-day planting and no-till. Thus, the highest establishment percentage (87.18%), leaf area index (2.24), plant height (96.78 cm), number of bolls (27.61) and single boll weight (4.56 g), lint yield (2862.4 kg/ha) and early maturity percentage (68.3) were obtained in 45-day transplants. In general, transplanting increased the average leaf area index, plant height, percentage of establishment and number and weight of bolls compared to direct planting. In most cases, the highest number of traits measured was on May 19. The highest establishment percentage (81.14%), leaf area index (2.16), plant height (97.44 cm), number of bolls per plant and weight of individual boll and yield (2694.6 kg/ha) were measured at this planting date. The results of this study showed that transplanting significantly increased water use efficiency compared to no-till. The highest water use efficiency (0.66 kg/m3) was obtained in 45-day-old transplanting, which was significantly different from other planting systems. Overall, transplanting improved the water use efficiency of cotton by about 25% compared to no-till (0.50 kg/m3).
Conclusion: transplanting increases the quantity and quality of cotton compared to no-till, as seedlings are not exposed to adverse environmental conditions such as frost at the beginning of the season and flowering time is prolonged. In irrigated farming, transplanting is one of the most acceptable methods to achieve high yield. The results of this study show that transplanting cotton seedlings on May 19 leads to a significant increase in the quantitative and qualitative characteristics of cotton. On the other hand, the highest water use efficiency of cotton was obtained under these conditions, so transplanting cotton seedlings at the end of May is recommended in Darab region of Fars province.
