بنمايه‌هاي همگون عرفاني در شعر شيخ محمود شبستري و عبدالرحيم بُرَعي

Homogeneous mystical themes in the poetry of Sheikh Mahmoud Shabestari and Abdolrahim Bora'i

عرفان كه همواره شناختي قلبي جهت وصول حقيقت معرفي مي‌شود، پلي مشترك ميان عارفان در هر كيش و زباني است. با ظهور اسلام، شمار بسياري از عارفان و معرفت‌جويان در كتاب‌هاي خود به بيان مضامين عرفاني مانند: منازل كشف و شهود، قرب الي‌ا... و... پرداخته‌اند. اديبان عارفِ عرب‌زبان و پارسي‌گو نيز در قالب نظم و نثر به اين مضامين اهتمام ورزيده‌اند. شيخ عبدالرحيم برعي، شاعر گمنام يمني- از علماي مجتهد قرن هفتم- در ديوان خويش و شيخ محمود شبستري عارف و شاعر قرن هشتم هجري در منظومۀ گلشن راز به بسياري از مضامين عرفاني اشاره داشته‌اند. جستار حاضر در صدد تطبيق نظرات و آراي عرفاني اين دو شاعر بر مبناي مكتب آمريكايي ادبيات تطبيقي، منطبق بر روش توصيفي- تحليلي است. نتايج تحقيق بيانگر آن است كه مضامين تجلّي و فيض حق تعالي، منزه بودن حضرت حق از درك و تشبيه، وحدت وجود، خلقت و آفرينش هستي و حقيقت محمديه از وجوه مشترك در شعر اين دو شاعر عارف است.

Mysticism as a cognition of the heart to receive the truth has always been a common bridge between mystics in every religion and language. With the advent of Islam, many mystics and epistemologists in their books have expressed mystical themes such as: houses of discovery and intuition, closeness to God, etc. Arabic-language mystical and Persian mystical writers have also dealt with these themes in the forms of poetry and prose. Sheikh Abdulrahim Bora'i, an unknown Yemeni poet - one of the seventeenth-century mujtahid scholars - in his collection of poems, and Sheikh Mahmoud Shabestari, a mystic and poet of the eighth century AH, have mentioned many mystical themes in his Golshan Raz. The present article seeks to apply the mystical views and opinions of these two poets based on the American school of comparative literature, in accordance with a descriptive-analytical method. The results of the research indicate that the themes of the manifestation and grace of the Almighty, the purity of Hazrat Haqq from understanding and similitude, the unity of existence, creation and creation of the universe and the Muhammadan truth are common aspects in the poetry of these two mystic poets.