پديد آورندگان :
جلالي، عليرضا ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت، آﻣﻮزش و ﺗﺮوﯾﺞ ﮐﺸﺎورزي - ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﺧﺎك و آب، ﮐﺮج، اﯾﺮان , اسكندري، مهناز ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت، آﻣﻮزش و ﺗﺮوﯾﺞ ﮐﺸﺎورزي - ﻣﻮﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﭘﻨﺒﻪ ﮐﺸﻮر، ﮔﺮﮔﺎن، اﯾﺮان , روشني، قربانعلي ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت، آﻣﻮزش و ﺗﺮوﯾﺞ ﮐﺸﺎورزي - ﻣﻮﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﭘﻨﺒﻪ ﮐﺸﻮر، ﮔﺮﮔﺎن، اﯾﺮان , نويدي، ميرناصر ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت، آﻣﻮزش و ﺗﺮوﯾﺞ ﮐﺸﺎورزي - ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﺧﺎك و آب، ﮐﺮج، اﯾﺮان , زارعيان، غلامرضا ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت، آﻣﻮزش و ﺗﺮوﯾﺞ ﮐﺸﺎورزي - مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي استان فارس، زرﻗﺎن، اﯾﺮان , زين الديني ميمند، علي ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت، آﻣﻮزش و ﺗﺮوﯾﺞ ﮐﺸﺎورزي - ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﺧﺎك و آب، ﮐﺮج، اﯾﺮان , قاسم زاده گنجه اي، محمد ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت، آﻣﻮزش و ﺗﺮوﯾﺞ ﮐﺸﺎورزي - ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت و آﻣﻮزش ﮐﺸﺎورزي و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ اﺳﺘﺎن ﺧﺮاﺳﺎن رﺿﻮي، ﻣﺸﻬﺪ، اﯾﺮان
چكيده فارسي :
سابقه و هدف: اهميت راهبردي پنبه در تأمين الياف مورد نياز انسان، غذاي دام و اشتغالزايي، ضرورت توجه به كاشت اين گياه را مطرح مي‌سازد. با اين حال پارهاي از مشكلات باعث شده كه در گذر زمان، كشت پنبه در ايران كاهش يابد. اين روند نزولي كشت وزارت جهاد كشاورزي را بر آن داشت كه طرح خودكفايي در توليد پنبه تا سال 1404 را در دستور كار خود قرار دهد. بر اين اساس لازم است كه در سطح كشور، اراضي با پتانسيل توليد مناسب براي كشت پنبه مشخص و اولويتبندي شوند. اين مهم با انجام مطالعات ارزيابي تناسب اراضي و بررسي ويژگي‌ها و كيفيت خاك و اقليم ميسر مي‌شود. هدف از اين پژوهش، تعيين نيازهاي رويشي خاك و زميننما براي پنبه به منظور استفاده در ارزيابي تناسب اراضي بود.
مواد و روش‌ها: بدين منظور، 123 مزرعه در استانهاي قم، خراسان رضوي، گلستان و فارس انتخاب شدند. در هر مزرعه، يك خاكرخ حفر و سپس مطالعه و نمونهگيري شد. پرسش‌نامه كاربري اراضي نيز در هر مزرعه تكميل گرديد. پس از تجزيههاي فيزيكي و شيميايي لازم، نخست وضعيت متغيرهاي خاكي از نظر آماري و ارتباط آنها با عملكرد، بررسي شد. سپس رگرسيون چندمتغيره به روش پسرونده بين عملكرد به عنوان متغير وابسته و ويژگيهاي مختلف خاك به عنوان متغيرهاي مستقل، برقرار شد. در مرحله بعد به منظور تهيه جدول نيازهاي رويشي خاكي براي كشت پنبه، روابط رگرسيون ساده بين ويژگيهاي موثر خاك و عملكرد، بررسي و براي كلاسهاي مختلف تناسب سرزمين، درجهبندي شد. راستيآزمايي جدول پيشنهادي با استفاده از دادههاي 24 مزرعه پنبه (حدود 20% از دادهها) انجام شد.
يافته‌ها: نتايج نشان داد كه مقدار واريانس متغيرهاي شوري، درصد سديم قابل تبادل، پتاسيم، آهك و اجزاي تشكيل‌دهنده بافت خاك، زياد و براي واكنش خاك و كربن آلي، ناچيز ميباشد. بنابراين اكثر دادهها داراي پراكندگي زيادي بودند. در رگرسيون چند متغيره نيز به ترتيب متغيرهاي شوري، آهك، درصد كربن آلي، سيلت، درصد سديم قابل تبادل، واكنش خاك و درصد گچ كه بيشترين همبستگي را با مقدار عملكرد داشتند، در معادله باقي ماندند. ضريب تبيين رابطه پيشنهادي، حدود 9/0 بدست آمد. همچنين مقدار ضريب تبيين بين عملكرد و شاخص خاك براي دادههاي راستيآزمايي (24 نمونه)، 78/0 بدست آمد كه نشان‌دهنده قابل اعتماد بودن جدول پيشنهاد شده در اين پژوهش است.
نتيجه گيري: جدول نيازهاي رويشي خاك و زميننما براي كشت پنبه در اراضي كشور ايران با كاربرد مزارع متنوع از نظر ويژگيهاي خاك پيشنهاد شده است. بنابراين ميتواند پاسخگوي انجام مطالعات ارزيابي تناسب اراضي براي توسعه كشت اين گياه در سراسر كشور باشد.
چكيده لاتين :
The strategic importance of cotton in providing the fiber needed by humans, animal feed and job creation raises high attention to cotton production. This study was aimed to investigate the effect of soil characteristics on cotton yield and their rating for applying in land suitability assessment studies. Consequently, 123 farms in Qom, Khorasan Razavi, Golestan and Fars provinces were selected. In each farm, a soil profile was studied and a land use questionnaire completed.After handling the necessary physical and chemical analyzes, multivariate regression was performed by the backward method between yield (dependent variable) and different soil characteristics (independent variables). By creating simple regression relationships between effective soil characteristics on yield, the characteristics rating was determined for different land suitability classes. Results showed that the amount of variance of salinity, ESP, potassium, lime and soil texture components was high and insignificant for soil pH and organic carbon. Therefore, most of the data were very extensive. In multivariate regression, the variables of salinity, lime, organic carbon content, silt, ESP, soil pH and gypsum percentage, which had the highest correlation with yield, remained in the equation, respectively. The coefficient of determinationof the proposed relationship was about 0.9. The validation of the proposed soil requirements table was performed using data from 24 cotton fields (about 20% of the data). The value of the coefficient of determination between yield and soil index was 0.78, which indicates the reliability of land characteristics rating and the table prepared in this study.
