كليدواژه :
ايراني تباران , تذكره نويسي ادبي فارسي , حاجي عبدالعظيم شرعي , ماوراءالنهر
چكيده فارسي :
حاجي عبدالعظيم شرعي (ف1311ق/1894م) نخستين تذكرهنويس محيط ادبي بخاراست كه در نيمۀ دوم سدۀ نوزدهم با الهام از واضح بخارايي، ديگر همتبار ايرانينژاد خود، در گسترش و رونق ژانر تذكرهنويسي در محيط ادبي ماوراءالنهر ايفاي نقش كرده است. دانش ما در زبان فارسي دربارۀ اين تذكرهنويس و تذكرهاش بسيار اندك، نادرست و متناقض است. مسئلۀ اساسي اين پژوهش بررسي سوانح زندگي شرعي و تحليل انتقادي تذكرۀ وي است. نگارنده براي تبيين اين مسئله با استفاده از روش تحليل محتوا و دستاوردهاي رويكرد ژانري به متن به دنبال يافتن پاسخ براي پرسشهاي ذيل است: آيا ميتوان به هويت واقعي شرعي دست يافت؟ مهمترين شاخصهاي شرعي براي تدوين تذكره كداماند؟ نتايج تحقيق نشان داد شرعي از ايرانيتباران بخاراست كه هنوز پس از نزديك به يكونيم سده از درگذشت وي، هويت واقعي وي در هالهاي از ابهام قرار دارد. نگارنده با انتخاب نه شاخص «1. تخلص؛ 2. وابستگيهاي نژادي و نسبي؛ 3. وابستگيهاي فكري و ادبي؛ 4. زادگاه، تاريخ تولد و فوت؛ 5. شغل، تحصيلات، استادان، شاگردان و معاصران؛ 6. آثار شاعران؛ 7. پيوند با دربار؛ 8. بوطيقاي ذوق تذكرهنويس؛ و 9. زبان» اهم معيارهاي تذكرهنويسي مؤلف را تحليل كرد.
چكيده لاتين :
Haji Abdol Azim Sharii (death: 1894) is the first biography writer of the literary environment of Bukhara that played a significant role in the second half of the 19th century to spread the idea of biography writing as a genre in Transoxiana through being inspired by Vazeh Bukharayi and other Iranian contemporary writers. There is little known about this biography writer and his biography. This study aims to analyze the life of Sharii and his biography. The study employs content and genre analysis to pursue the following questions: Could we understand the real identity of Sharii? What are the Sharii's criteria to write a biography? The findings show that Sharii is an Iranian from Bukhara. His identity is still vague after one and a half century after his death. The study analyzes his criteria considering nine aspects: 1. penname, 2. racial and family relations, 3. literary and ideological ties, 4. birthplace, birth and death date, 5. occupation, studies, teachers, students, and contemporary figures, 6. other poets' works, 7. ties with the government, 8. rhetoric of biography writing, and 9. language.
