تحولات قانونگذاري كيفري جمهوري اسلامي در مورد حبس با رويكرد فقهي

Developments in the criminal legislation of the Islamic Republic regarding imprisonment with a jurisprudential approach

از پيروزي انقلاب اسلامي تا كنون، مجازات حبس در نظام حقوق كيفري ايران با تحولات فراواني مواجه بوده و اگرچه در حال حاضر شايـع­ترين واكنش كيـفري به جرائم در نظام حقوق كيفري جمهوري اسلامي به‌شمار مي­آيد، اما همچنان محل نظر و مشروعيت آن محل مناقشه است. فقهاي اماميه در مشروعيت حبس به عنوان تعزير و حدود آن آراي متكثري به‌دست داده­اند كه محل نظر و قابل بازخواني است. رسالت نخستين اين جستار، واكاوي آراي فقها در خصوص مشروعيت و حدود اعمال اين كيفر است كه پس از طرح، ديدگاه مختار درباره عدم مشروعيت كيفر حبس يافت شده است. با اثبات اين امر، تئوري جديدي در نظام كيفري كشور حاكم خواهد شد و آن تئوري استفاده حداقلي از مجازات زندان در امر تعزيرات است. مطابق با اين نظريه، قانون‌گذار در تعزيرات اين كيفر را به صورت محصور و در مواقع ضرورت تعيين نموده و امكان توسعه آن به دامنه وسيعي از جرايم را ندارد. رويكرد استدلالي اين مقاله، تلاش براي تأمين هم­زمان معناي لغوي و مفهوم قرآني ـ روايي واژه حبس و نيز مبناگرايي و مقصدمحوري در تفسير نصوص و توجه به فلسفه تشريع مجازات خواهد بود. تحولات قانون‌گذاري كيفري جمهوري اسلامي در زمينه حدود به‌كارگيري كيفر زندان نيز در جستار پيش­رو، با نگاهي نقادانه تحليل شده است.

While imprisonment (Habs) is the most common criminal response in the criminal law system of the Islamic Republic, its recognition and legitimacy remain contested since the victory of the Islamic Revolution. The authority of imprisonment (Habs) as ta'zir and its limits has been debated by Imami scholars. This is a point of view and is open to review. The first mission of this article is to analyze the opinions of jurists regarding the legitimacy and limits of the application of this punishment. A selected view on the illegitimacy of the prison sentence (Habs) was selected after presenting this subject. As a result of proving this assertion, a new theory will dominate the penal system in the country, and that theory is that punishments should be minimally incarcerated. According to this theory, the legislator should determine this punishment in a confined manner and in cases of necessity. It is not possible to extend it to a wide range of crimes. In this article, the argumentative approach will be to discuss both the lexical meaning of the word imprisonment (Habs) and the Qur'anic meaning - as well as to examine the central emphasis of fundamentalism in the interpretation of texts and the philosophy of punishment legislation. Developments in the criminal law of the Islamic Republic in the field of the use of prison sentences have also been discussed in the present study.