بار مسئوليت بيشتر در سنين سالمندي: مطالعه روند و الگوهاي ترتيبات زندگي سالمندان در ايران

More responsibilities at the older ages: the study of trends and patterns of elderly living arrangements in Iran

ترتيبات زندگي سالمندان در كشورهاي درحال‌توسعه از اهميّت فراواني برخوردار است زيرا دولت‌ها به دليل نداشتن نظام‌هاي مراقبتي و بهداشتي تكامل‌يافته، نمي‌توانند تمامي حمايت‌هاي مورد نياز سالمندان را فراهم كنند. مطالعه حاضر با هدف بررسي ترتيبات زندگي افراد 60 ساله و بالاتر در ايران در طول چهاردهه گذشته (1398-1363) انجام گرفت. داده‌ها از طرح هزينه و درآمد خانوار كه توسط مركز آمار ايران انجام مي‌شود گرفته شده است. يافته‌هاي تحقيق نشان داد كه ميزان‌هاي سرپرستي سالمندان در طول دوره افزايش يافته است. هرچند اين افزايش براي هر دو جنس مشاهده مي‌شود اما براي زنان دو برابر بيشتر از مردان بوده است. مردان سالمند، بيشتر خانوارهاي هسته‌اي را سرپرستي مي‌كنند در حالي كه بيشتر خانوارهايي كه زنان سرپرستي آن‌ها را بر عهده دارند از نوع تك‌نفره و تك‌والد هستند. همچنين بر تعداد سالمنداني كه به تنهايي زندگي مي‌كنند افزوده شده است. تعداد خانوارهاي با سرپرست سالمند كه فرزندي بزرگ‌سال در آن‌ها حضور دارد در مقايسه با گذشته افزايش داشته است. با اين حال به نظر نمي‌رسد كه اين هم‌سكنايي در جهت رفاه و آسايش بيشتر والدين سالمند بوده باشد. در واقع تغييرات در ترتيبات زندگي سالمندان در ايران در طول سه دهه گذشته منجر به وارد آمدن فشار مضاعف بر سالمندان شده است و آن‌ها در سنين بالا همچنان مسئوليت‌هايي همچون مديريت خانوار و تأمين ملزومات اعضاي آن را بر عهده دارند.

Elderly living arrangements in developing countries are important because governments cannot support them due to the lack of advanced health care systems. This study aimed to investigate the changes in living arrangements of people 60 years old and over during the last four decades (1984-2019) in Iran. The Household Income and Expenditure Survey (HIES) data conducted by the Statistics Center of Iran were analyzed. Findings indicated that elderly headship rate has increased over time. Although this growth observed for both sexes, it was double as high for women as for men. Most households headed by old men are nuclear households while women often take care of solo and single-parent households. More elderly people live alone nowadays and their household size has decreased during the time. Howbeit the number of households with an elderly head with an adult child has increased, but this co-residence does not have benefits for elderly parents. Indeed, changes in elderly living arrangements in Iran over the past three decades have led to more increasing pressure on the old ages and they have to accept more responsibilities such as household head and managing its needs.