بررسي تطبيقي آراء مفسران در تفسير «هَذَا رَبِّي» در آيات 76 تا 79 سورۀ انعام با تكيه بر ارتباط آيات

A Comparative Study of the Ideas of Commentators in the Exegesis of "This is My Lord" in the 76th to the 79th Verse of Surah al-An'ām Relying on the Relationship of the Verses

در تفسير عبارت «هَذَا رَبِّي» در آيات 76 تا 79 سورۀ انعام، اغلب مفسران حمل آن بر معناي ظاهري آيه را مجاز ندانسته و حضرت ابراهيم(ع) را به عنوان پيامبر الهي، منزه از آن مي‌دانند كه غير خدا را پرستيده باشد. اما برخي مفسران، بيان اين كلمات را به ‌همان معناي ظاهر از حضرت دانسته،‌ ولي آن را به دوران طفوليت ارجاع مي‌دهند و در نتيجه ايشان را منزه از شرك مي‌دانند. مفسران مخالف اين نظر، تفاسير متعددي در توضيح اين آيات آورده‌اند كه در هشت دسته قابل بررسي است: دستۀ اول، اين آيات را به نوعي محاجه از طرف حضرت ابراهيم(ع) براي هدايت قومشان مي‌دانند؛ دستۀ دوم حضرت ابراهيم(ع) را در ابتداي بلوغ و در حال استدلال براي يافتن خدايش مي‌دانند؛ و دسته‌هاي سوم تا هشتم نيز به ذكر دلايلي ديگر پرداخته‌اند. اختلاف آراء مفسران و حتي مفسران معاصر، ضرورت اين بررسي را نشان مي‌دهد. اين پژوهش ابتدا به استخراج و دسته‌بندي آراء موجود درباره اين آيه پرداخته، سپس با ارزيابي دلايل هر رأي و بررسي ارتباط آيات، نشان مي‌دهد رأي دستۀ اول به حقيقت نزديك‌تر است و قابليت دفاع بيش‌تري دارد. در اين مقاله هم‌چنين به تأثير بررسي ارتباط آيات در تشخيص رأي صحيح در تفسير تطبيقي، توجه شده است.

In the exegesis of the phrase "This is my Lord" in the 76th to the 79th of Surah al-An'am, many commentators do not permit a verbatim interpretation of the verse and they think Prophet Ibrāhim as a divine prophet is immune from having worshipped anyone other than God. On the other hand, some commentators perceive a word for word meaning of this verse but they relate it to the childhood period of his highness and a result, regard him to be purified from Sherk (polytheism). Other commentators who do not accept this belief have presented various exegeses for the explanation of these verses that can be reviewed within 8 categories: For instance, the first group recognize these verses as a sort of pleading by Prophet Ibrāhim (PBUH) for the guidance of his tribe, the second one regard him at the beginning of his puberty in the course of reasoning to find his God; and the third to the eighth groups have mentioned some other reasons. The difference between the ideas of commentators, even contemporary ones, shows the necessity of this analysis. This research first extracts and classifies the presented views regarding these verses and then by the analysis of the arguments for each of them and the relationship of the verses, displays that the first group is closer to the truth and more defendable. Besides, the effect of surveying the relationship of the verses on the recognition of the appropriate view in the comparative exegesis is studied in this article.