واكاوي مفاهيم قرآني براساس مدل ارتباطي ياكوبسون با تأكيد بر دريافت آيروني (نمونۀ موردي سورۀ زمر)

A study of the Jacobson communication model in receiving Qur'anic concepts with emphasis on reception of irony: A case study of SURA Zumar

بررسي كارگفت‌هاي ارتباطي در سوره‌هاي قرآن، راهكاري مناسب براي دست‌يابي به مفاهيم ثانويه اين معجز‌ۀ جاويد خواهد بود. هر اندازه پژوهشگران تلاش بيشتري براي بررسي ساختار آيات قرآن داشته باشند، به همان اندازه به درك مفاهيم اساسي و مقاصد اصلي آن پي خواهند برد. يكي از ابزار‌هاي بررسي گفتمان قرآني، يافتن كارگفت‌هاي ارتباطي براساس نظريۀ ياكوبسون است. پژوهش حاضر بر آن است تا با انطباق نظريۀ ارتباطي ياكوبسون و تلفيق آن با تكنيك آيروني، آيات سورۀ زمر را از زواياي مختلف بررسي كند و در روشي توصيفي‌تحليلي، كاربست مفاهيم بنيادي سورۀ زمر را به دست آورد و با كشف ساختار ارتباطي سوره با مخاطب يا گيرنده، به اين نتيجه دست يابد كه مفاهيم تأكيدشدۀ آن چيست و با كدامين روش ارتباطي توانسته است بر گيرندۀ پيام‌هاي سوره اثر بگذارد. به‌طور كل، جهت‌گيري عمده و اساسي در مدل ارتباطي آيات اين سوره، بيشتر به سمت موضوع پرستش خداوند است و آيروني بيم و اميد در مفاهيم اين سوره، نشان‌دهندۀ ظهور نقش ترغيبي اميدبخشي و بيان آثار رحمت الهي است؛ هرچند فهم اين آيروني، نيازمند دقت بيشتري است تا بتوان تأثير آن را در دريافت جنبه‌هاي مختلف مفاهيم سورۀ زمر و درك نقش‌هاي متعدد زباني دانست. همچنين، نمي‌توان نقش ترغيبي آيات موجود در سورۀ زمر را ناديده انگاشت؛ زيرا فرستندۀ پيام (خداوند) با به‌كارگيري ابزارهاي ادبي، فرازباني و همدلي، موجبات روشن‌ترشدن ابعاد نقش ارجاعي و ترغيبي را فراهم آورده است.

Studying communication functions in the chapters of the Qur'an could be a good way to achieve the esoteric meanings of this eternal miracle. The more researchers try to study the structure of Qur’anic verses, the more they understand its basic concepts and main purposes. One of the tools for studying the Qur’anic discourse is to find communication functions based on Jacobson's theory. The present study intends to study this chapter from different angles by adapting Jacobson's theory of communication theory and combining it with the ironic technique. Using a descriptive-analytical method, in this study, an attempt is made to explore the communication structure of the sura with the addressee or the recipient to find what communication method could be more effective and what kinds of meanings are emphasized by it. What is certain is that the main orientation in the communication model of the verses of this sura is more towards the subject of worshiping God. However, the persuasive role of the verses in Sura Zumr cannot be ignored because the sender of the message (God) has provided the dimensions of the referential and persuasive role by using literary, metalanguage, and empathy tools.