سطح بندي ميزان توسعه يافتگي شهرستان هاي استان همدان با رويكرد كاهش نابرابري هاي فضايي و منطقه‌اي

Leveling the Development Rate of the Cities of Hamedan Province Using the Approach of Decreasing Spatial and Regional Inequalities Hadi Rostami, PhD Student in Geography and Urban Planning, Malayer Branch

بحث نابرابري توسعه در ميان شهرها از موضوعاتي است كه اخيراً در فرهنگ برنامه ريزي منطقه اي مطرح شده است و هنوز در كشور ما جايگاه چندان مشخصي ندارد. اگرچه به سادگي بتوان اظهار كرد كه ناحيهاي از ناحيه ي ديگر از لحاظ توسعه، توسعه يافته‌تر يا عقب‌مانده‌تر است. ولي اندازه‌گيري كمي توسعه يافتگي كار سادهاي نيست. هدف از تحرير اين مقاله تعيين درجه توسعه يافتگي شهرستانهاي استان همدان و تحليل نابرابريهاي منطقه اي در اين استان ميباشد. روش پژوهش توصيفي – تحليلي است و شاخصه اي مورد بررسي متشكل از پنج شاخص شامل بهداشتي – درماني، اجتماعي و فرهنگي، آموزشي، اقتصادي (كشاورزي-دامداري)، جمعيتي، اشتغال، كالبدي و زيربنايي خدمات شهري ميباشد. جهت تعين درجه توسعه يافتگي شهرستانها و نابرابريهاي فضايي از منطق فازي استفاده شده است. به اين صورت كه ابتدا در سه سطح پايگاه قوانين فازي بررسي شدند و در هر سال ميزان توسعه يافتگي هر شهرستان مشخص شد و سپس با استفاده از روش ضريب اختلاف ويليامسون روند نابرابري فضايي در استان تعيين شد. طي سالهاي 80 تا 93 نتيجهاي كه از تحقيق فوق حاصل شد نشان ميدهد كه شهرستان همدان با 65/0 به عنوان برخوردارترين شهرستان در رتبه اول و شهرستان فامنين با 29/0به عنوان محروم‌ترين شهرستان در رتبه آخر شهرستانهاي استان ميباشد. الگوي ساختار حاكم بر فضاي استان همدان مركز – پيرامون ميباشد كه اين مسأله توجه هرچه بيشتر مسولان و برنامهريزان را به توزيع برابري امكانات در شهرهاي شمالي را معطوف ميدارد.

Inequality in development among different cities has recently been under consideration of regional planning’s culture, and it is yet to be known in our country. It might look easy to comment on the development and backwardness of different regions, but quantitative measurement of the development cannot be considered a simple work. The purpose of this article is to determine the development level of cities in Hamedan province and also to analyze regional inequalities in this province. The research method used in this article is descriptive – analytical and the five indicators including; healthcare, social, cultural, educational, economical (agricultural – animal husbandry), and demographic structural occupation and infrastructural urban services have been studied. To determine the assumptions of the research and level of development of the cities, fuzzy logic techniques have been used. The fuzzy model has been designed in three phases to estimate the level of the development of cities each year. In the next stage, the trends of spatial inequalities for cities have been specified by Williamson’s differential coefficient model using the outputs of the fuzzy model. The level of development over 13 years (1380 – 1393) indicates that Hamedan with a developmental index of 0.65 is considered as the most developed city and Famenin with a development index of 0.29 is determined as the least developed one. The Pattern of the structure governing Hamedan region is determined as center- environs which requires authorities’ special attention to the equal distribution of facilities in the cities of the northern part of the province.