مقايسه ميزان و روند غلظت ذرات گرد و غبار در ارتباط با متغير هاي اقليمي در نيمه غربي ايران

Comparison of concentration and trend of dust particles in relation to climatic variables in the western half of Iran

امروزه يكي از مشكلات و بحران­هاي اساسي جوامع بشري وقوع پديده گرد و غبار است. بنابراين در پژوهش حاضر به مقايسه غلظت گردوغبار در ارتباط با متغيرهاي اقليمي در سه شهر سنندج، خرم آباد و انديمشك واقع در عرض­ه اي جغرافيايي مختلف در نيمه غربي ايران پرداخته شده است. روش بررسي: به منظور سنجش غلظت گرد و غبار از روش نمونه ­برداري غير فعال استفاده شد. جهت ارزيابي روند تغييرات و ارتباط آنها با برخي از پارمترهاي هواشناسي به ترتيب از روش آزمون من­كندال و همبستگي پيرسون استفاده شد. يافته­ ها: يافته ­ها نشان داد بيشترين ميانگين غلظت گرد و غبار شهرهاي سنندج، خرم­آباد و انديمشك به ترتيب به ميزان (48/45±0/1،84/14±0/1 و07/1±65/1) ميلي­گرم بر متر مربع بدست آمد. بررسي روند تغييرات غلظت گرد و غبار نشان داد در ميان ايستگاه­هاي مختلف ايستگاه سنندج داراي روند كاهشي در سطح معني­داري 95 درصد (047/0=P-value) مي­باشد. نتايج ارزيابي همبستگي بين مقادير گرد و غبار سه ايستگاه با پارامترهاي هواشناسي نشان داد، در ايستگاه سنندج بين غلظت گرد و غبار و ميانگين دما رابطه مثبت وجود دارد (05/0 p <، 61/0 r =). اما بين غلظت گرد و غبار با رطوبت نسبي (05/0 p <،71/0=r) و بارش (05/0 >p،61/0=r) رابطه منفي مشاهده شد. بين غلظت گرد و غبار و سرعت باد در ايستگاههاي خرم آباد (05/0 p <، 61/0=r) و انديمشك (001/0 p <، 72/0=r) رابطه مثبت و معنادار وجود داشت. بحث و نتيجه­ گيري: براساس يافته­ هامي­توان نتيجه گرفت مقادير گرد و غبار در مناطق مختلف بسته به موقعيت جغرافيايي، شرايط توپوگرافي، اقليمي، پارامترهاي هواشناسي و همچنين منشاء آن­ها نيز متفاوت است.

Today one of the issues and essential crises of human societies is incidence of dust phenomenon. Therefore, in researches, the dust concentration has been compared in relation to climatic variables in Sanandaj, Khoramabad and Andimeshk cities located in different geographical areas in the western half of Iran. Material and Methodology: Inactive sampling was done for measuring dust density. Menkendal test and Pierson cohesion were done for assessment of changes process and their relation with some meteorology parameters. Results: Results showed that the most average density of dust in Sanandaj, Khoramabad and Andimeshk cities were (1.45±0.48, 1.14±0.84 & 1.65±1.07) mg to m2. Checking changes process of dust density showed that Sanandaj station has decreasing process in meaningful level 95 percent (P-value=0.047) between different station. Results of cohesion assessment among dust amounts in 3 stations with metrology parameters showed that in Sanandaj station there was positive relation between dust density and temperature average (p < 0.05, r = 0.61), but there was negative relation between dust density with comparative damp (p < 0.05, r = 0.71) and downfall (p < 0.05, r = 0.61) In Khoramabad (p < 0.05, r = 0.61) and Adimeshk (p < 0.001, r = 0.72) stations there was positive and meaningful relation between dust density and wind speed. Discussion and Conclusion: By these findings it can be concluded that dust amounts in different areas depends on geographical condition, topography requirements, continental, metrology parameters and also their origins are various