پديد آورندگان :
آتاباي، سليم دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي ساري - گروه مهندسي آب , مسعوديان، محسن دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي ساري - گروه مهندسي آب , فضل اولي، رامين دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي ساري - گروه مهندسي آب
كليدواژه :
آق‌قلا , جاده كمربندي , سيلاب , HEC-RAS , GIS
چكيده فارسي :
سابقه و هدف:
شهر آق قلا به صورت مداوم در گذشته در معرض سيلاب هاي رودخانه گرگانرود بوده است، اين امر با بررسي مشخصات عمومي سازه هاي آبي مخصوصا پل تاريخي مركز شهر مشخص مي گردد. سيلاب اواخر اسفند 1397 كه غرقاب و آبگرفتگي ناشي از آن تا ارديبهشت 1398 تداوم يافت يكي از مخربترين سيلاب هاي اين منطقه بوده كه خاطرات بسيار تلخي براي هموطنان به جا گذاشته است. درمديريت اين سيل مجموعه اي از مطالعات قبلي با استفاده از مدل هاي مختلف شبيه سازي جريان، تجربيات گذشته جهت مقابله با سيلاب و استفاده از تجربيات سيلاب هاي پيشين مي توانست موجب افزايش دقت و سرعت مهار سيلاب و نيز كاهش خسارات مالي شود. در زمان وقوع و ورود سيلاب به داخل شهر آق قلا، دست اندركاران جاده كمربندي و خط ريل راه آهن را كه در مسير عبور سيلاب قرار گرفته بود و دليل عمده آبگرفتگي وسيع قسمت شمالي شهر آق قلا و ماندگاري جريان سيلاب در داخل شهر پنداشته شده بود در چند نقطه تخريب كردند لذا در اين پژوهش، تاثير جاده كمربندي و خط ريل راه آهن بر ميزان و وسعت آبگرفتگي شهر آق قلا مورد بررسي قرار گرفت.
مواد و روش ها
اين پژوهش با استفاده از نرم افزارهاي HEC-RAS، GIS و نيز الحاقيه HEC-GeoRAS انجام شد. جهت بررسي تاثير جاده كمربندي و خط ريلراه آهن بر ميزان آبگرفتگي شهر آق قلا، اين تاثير گذاري در سه سناريو (عدم وجود جاده كمربندي و خط ريل راه آهن، وجود جاده كمربندي و خط ريل راه آهن به همراه كالورت هاي تعبيه شده در مسير و وجود جاده كمربندي و خط ريل راه آهن به همراه كالورت هاي تعبيه شده و شكاف هاي ايجاد شده در مسير در زمان وقوع سيلاب) مورد بحث و بررسي قرار گرفت.
يافته ها
با بررسي سه سناريوي مورد بحث در اين پژوهش مشخص شد كه در سناريوي اول نيز شاهد آبگرفتگي سطح وسيعي از شهر آق قلا هستيم، به گونه اي كه 1/38 كيلومترمربع از سطح اين شهر دچار آبگرفتگي گرديده است. سناريوي دوم نشان دهنده افزايش آبگرفتگي و تشديد سيلاب در سطح شهر در مقايسه با سناريوي اول بوده كه موجب زير آب رفتن 2/53 كيلومترمربع از اراضي مسكوني شده و سناريوي سوم حاكي از تاثير مثبت شكاف هاي ايجاد شده در زمان وقوع سيلاب بر كاهش ميزان آبگرفتگي سطح شهر است كه ميزان آبگرفتگي را به 1/98 كيلومترمربع تقليل داده است.
نتيجه گيري
اگرچه پايين بودن تراز سطح زمين در برخي محلات شهر آق قلا همچون عيدگاه، معلم آباد و حكيم آباد، آبگرفتگي اين نواحي را بديهي ساخته است، مقايسه دو سناريوي اول و دوم نشان داد كه قرارگيري جاده كمربندي و خط ريل راه آهن در مسير حركت سيلاب بر افزايش وسعت آبگرفتگي و زير آب رفتن برخي ديگر از نواحي و محلات و ماندگاري جريان سيلاب در سطح شهر آق قلا تاثيرگذار بوده است. از سوي ديگر، با مقايسه سناريوي دوم و سوم مي توان اينگونه نتيجه گيري نمود كه عدم تعلل و تصميم گيري سريع در خصوص ايجاد شكاف برروي جاده كمربندي و خط ريل راه آهن، مي توانسته باعث كاهش نسبي آبگرفتگي سطح شهر و ماندگاري جريان سيلاب شده و از زير آب رفتن برخي از نواحي جلوگيري كند.
چكيده لاتين :
Background and Objectives: The city of AqQala has been constantly exposed to floods in the Gorganrood River in the past, which is determined by examining the general characteristics of water structures, especially the historic bridge in the city center. The flood of March 2019 was one of the most destructive floods in this region, which left very bitter memories for our compatriots. In the management of this flood, a series of previous studies using different flow simulation models, past experiences to deal with floods and using the experiences of previous floods should increase accuracy, speed and reduce costs. At the time of the flood and the entry into the city of AqQala, in order to drain the water, those involved in the ring road and the railway line that was located in the flood route were considered to be the main reason for the large flood in the northern part of AqQala and the persistence of floods in the city. Destroyed in several places. Therefore, in this study, the effect of the ring road and railway line on the flooding rate of AqQala city has been investigated.
Materials and Methods: This research was conducted using HEC-RAS, GIS software and HEC-GeoRAS add-on. In order to investigate the effect of the ring road and railway line on the flood rate of AqQala city, this effect in three scenarios (absence of ring road and railway line, existence of ring road and railway line with coils installed in the route and existence of ring road and railway line It was discussed along with the embedded culverts and the cracks created in the path during the flood) was discussed.
Results: Examining the three scenarios discussed in this study, it was found that in the first scenario, we see flooding of a large area of the city of AqQala, so that 1.38 square kilometers of the city has been flooded. The second scenario shows an increase in flooding and intensification of floods in the city compared to the first scenario, which causes flooding of 2.53 square kilometers of residential land, and the third scenario shows the positive effect of cracks created during floods to reduce flooding in the city Which has reduced the amount of flooding to 1.98 square kilometers.
Conclusion: Although the low level of ground level in some areas of AqQala city such as Eidgah, Moallemabad and Hakimabad, the flooding of these areas is obvious, a comparison of the first and second scenarios showed that the location of the ring road and rail line Railway in the direction of flood movement has increased the extent of flooding and submergence of some other areas and neighborhoods and the persistence of flood flow in the city of AqQala. On the other hand, by comparing the second and third scenarios, it can be concluded that the lack of procrastination and rapid decision-making regarding the gap on the ring road and railway line, could have reduced the relative flooding of the city and the persistence of floods and submerged some Avoid areas.
