تبيين مفهوم همانندي اثر هنري با جهان هستي براساس نقد حكمي

Explaining the Similarity of the Work of Art with the Universe through Theosophical Criticism

بيان مسئله: نقد حكمي هنر، برخاسته از آراي انديشمندان و حكيمان ايراني است. در آراي حكيمان و فيلسوفان ايران به صورت پراكنده، مباحث و قواعدي دربارة هنر و هنرمندي وجود دارد. نقد حكمي هنر برآن است تا با استفاده از اين معيارها، قواعد و قوانين حاكم مستخرج از منابع كهن حكمي، عرفاني و فلسفي ايران، به نقد آثار هنري بپردازد. كمبود منابع مدون دربارة نقد هنري با استفاده از آراي حكما و عرفاي ايران، ضرورت انجام اين پژوهش را مشخص مي‌كند. در اين پژوهش به دو پرسش پاسخ داده شده است: يكم، براساس نقد حكمي، مفهوم همانندي اثر با عالم سرمدي چگونه بيان شده است؟ و دوم، بر اساس نقد حكمي، مفهوم تقليد اثر هنري از جهان واقع چگونه بيان شده است؟ هدف پژوهش: هدف از نوشتن اين مقاله، دست‌يابي به آراي حكماي ايران در زمينة هنر و نقد هنري و به طور خاص در مورد مبحث تطابق و همانندي اثر با جهان هستي است. در اين مقاله به طور خاص به مباحث همانندي اثر هنري با جهان هستي (چه الگوبرداري از منابع موجود در طبيعت و چه عالم سرمدي) پرداخته شده است. روش پژوهش: اين مقاله از نظر هدف، بنيادي - نظري است. از نظر ماهيت در زمرة تحقيقات تحليل محتواي كيفي به شمار مي‌آيد. روش گردآوري اطلاعات، صرفاً كتابخانه‌اي است. جامعة پژوهش، آثار منظوم عرفا و حكماي ايران متعلق به پس از اسلام و از ميان متون قرون پنجم تا نهم هجري است. به دليل تعدد و تكثر در منابع حكمي و عرفاني، تعداد پنج ديوان از متون منظوم به عنوان نمونه و براساس روش نمونه‌گيري هدفمند انتخاب شده‌اند. نتيجه‌‌گيري: نتايج حاصل از پژوهش نشان داده است، اثر هنري هرچه به منبع طبيعت نزديك باشد، يا به عبارتي با جهان خلقت تطابق بيشتري داشته باشد، زيباتر، ايده‌آل‌تر و بهتر است. هرچه هنرمند بتواند با الگوگرفتن از جهان خلقت اثر خود را مطابق با جهان واقع بسازد، هنرمندتر است. هنرمند بايد اهل محاكات و تقليد باشد. او بايد قدرت ترسيم و مصوركردن جهان واقع و طبيعت را داشته باشد.

Problem statement: Theosophical criticism has been developed from the Iranian thinker's and sages' opinions. There are scattered discussions and rules about art and the artist in the views of Iranian thinkers and philosophers. The theosophical criticism is criticizing artworks by these criteria; extracted rules and regulations from ancient Iranian mystical philosophical wise sources. The lack of written sources on art criticism using the views of Iranian sages and mystics highlights the need for this research. In this research, two questions have been answered: First, what is the concept of imitation of an artwork expressed from the real world based on theosophical criticism? How is the similarity of artwork with the eternal world expressed through the lens of theosophical criticism? Research objective: This study attempts to present Iranian scholars' views in art and art criticism on the issue of compatibility and similarity of work with the world. This article deals specifically with the similarities between a work of art and the universe (whether modeled on natural resources or the eternal universe.). Research method: In terms of purpose, this study is a kind of basic theoretical research and in terms of nature, it is a qualitative study using content analysis.The method of data collection in this study is bibliographic. The sample of this study is the poetic works of Iranian mystics and sages, which belong to the post-Islamic period from the texts of the fifth to ninth centuries AH.Due to the multiplicity of mystical wise sources, five divans of poetic texts were selected as a sample through the purposive sampling method. Conclusion: The results of the research have shown that the closer the work of art is to the source of nature or the more it is in harmony with the world of creation, the more beautiful, ideal, and better it is.The more an artist can align his work with the real world using the example of the universe, the more artistic he is.The artist must be a man of humor and imitation. He must have the power to draw and illustrate the real and strange world.