عنوان مقاله :
بررسي دانش سنتي و دانش رسمي بهره برداري ميوه بلوط ايراني (.Quercus branti Lindl) در جنگلهاي زاگرس
عنوان به زبان ديگر :
Qualitative study of traditional and formal knowledge of acorn harvesting of Brant`s oak (Quercus brantii Lindl.) trees in the Zagros forests, Iran
پديد آورندگان :
ايران منش، يعقوب سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج و كشاورزي - مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي استان چهارمحال و بختياري - بخش تحقيقات منابع طبيعي، شهر كرد، ايران , پورهاشمي، مهدي سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - مؤسسه تحقيقات جنگلها و مراتع كشور، تهران، ايران , جهانبازي گوجاني، حسن سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي استان چهارمحال و بختياري - بخش تحقيقات منابع طبيعي، شهركرد، ايران , زندبصيري، مهدي دانشگاه صنعتي خاتم الانبياء بهبهان - دانشكده منابع طبيعي، بهبهان، ايران , طالبيه، محمود سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي استان چهارمحال و بختياري - بخش تحقيقات منابع طبيعي، شهركرد، ايران
كليدواژه :
ارزيابي پيامدها , جوامع محلي , چهار محال و بختياري , دانش سنتي مرتبط با جنگل , ميوه بلوط
چكيده فارسي :
مقدمه و هدف: دانش سنتي (Traditional knowledge) دانشي است كه به‌دليل تجربه و سنت هاي مردم محلي يك منطقه و با استفاده از روش آزمون و خطا در آزمايشگاهي بهنام طبيعت حاصل مي شود. شناسايي دانش هاي سنتي مرتبط با جنگل در دهه هاي گذشته به‌ويژه در زمينه دستيابي به مديريت پايدار جنگل و با هدف نهايي دستيابي به توسعه پايدار محلي، منطقه اي، ملي و جهاني اهميت فراواني پيدا كرده است. هدف از انجام اين پژوهش شناسايي دانش هاي سنتي مرتبط با بهره برداري از بذر بلوط ايراني (Quercus brantii Lindl.) مي باشد.
مواد و روش ها: اين پژوهش در دو سامان عرفي چيگو و بيدله واقع در بخش منج شهرستان لردگان در استان چهارمحال و بختياري انجام شد. اطلاعات مورد نياز از جامعه محلي با استفاده از روش نمونهگيري گلوله برفي و رويكرد شهرت با استفاده از 56 مصاحبه به‌دست آمد. نقش بذر درختان بلوط در مطالعات رسمي نيز جداگانه با استفاده از مطالعات كتابخانه اي بررسي شد تا ارزيابي دانش هاي سنتي بهره برداري از بذر اين درختان نيز بررسي گردد. درنهايت، با استفاده از ارزيابي كيفي و تجزيه و تحليل اثرات و پيامدها، ده معيار سنجش دانش هاي سنتي و دانش هاي رسمي و تفاوت بررسي در اين دو دانش تشريح شد.
يافته ها: ازجمله كاربردهاي ميوه بلوط كه به‌تقريب در اكثر خانوارهاي روستايي مناطق مورد مطالعه رواج دارد، استفاده از جفت بلوط براي تهيه مشكهاي مختلف است. از كاربردهاي مختلف بلوط كه عموماً توسط مردمان محلي ساكن زاگرس استفاده ميشده، مي توان به مواردي از قبيل: نان بلوط، شيره بلوط، كباب بلوط و بلوط آبپز اشاره كرد. همچنين، شيره قهوه اي رنگي موسوم به عسل غزوله (Qazūlah) در اواخر فصل تابستان و اوايل پاييز بر روي پياله ميوه تشكيل مي شود كه به آن "مان شوكه" اطلاق شده و مصرف خوراكي دارد.
نتيجه گيري: نتايج نشان داد از آنجايي‌كه يك دانش رسمي مي تواند مبتني بر نيازهاي علمي باشد، سرعت توليد اطلاعات، حاكميت مقررات علمي، دقت و صحت علمي و ارتباطات رسانه اي در راستاي پژوهش‌هاي مرتبط با بذر درختان بلوط ايراني ميتواند از مزاياي دانش رسمي در اين فرآيند منظور شود (مشابه ديگر دانش هاي رسمي)، اما در سوي مقابل، دانش هاي سنتي به‌دليل سازگاري با شرايط محلي و پذيرش اجتماعي ميتوانند زمينه را براي مديريت مشاركتي در جنگل هاي زاگرس فراهم كنند.
چكيده لاتين :
Introduction and objective: Traditional knowledge is knowledge that is obtained due to the experience and traditions of the local people of a region and using the method of trial and error in a laboratory called nature. The identification of traditional forest-related knowledge has become very important in recent decades, especially in the field of achieving sustainable forest management and with the ultimate goal of achieving sustainable local, regional, national and global development. The purpose of this study is to identify the traditional knowledge related to harvest of acorns of Quercus brantii Lindl.
Material and methods: This research was carried out in two local regions of Chigo and Bidleh located in Monj section of Lordegan city in Chaharmahal and Bakhtiari province. The required information was obtained from the local community by reputation approach and using 56 interviews. The role of acorns in formal studies was also examined separately using library studies to evaluate the traditional knowledge of acorn harvesting of these trees. Finally, using qualitative evaluation and analysis of effects and consequences, ten criteria for measuring traditional and formal knowledge and the difference between the two knowledge were explained.
Results: Among other uses of acorns which is almost common in most rural households in the study area the use of oak seeds (acorns) to prepare various muskets is common. The various uses of oak that are commonly used by local people living in the Zagros, such as: oak sap, oak kebab and boiled oak. Also, a brown colored juice called Qazūlah honey is formed on the fruit cup in late summer and early autumn, which is called "Man Shocked".
Conclusion: The results showed that since a formal knowledge can be based on scientific needs, the speed of information production, the rule of scientific regulation, scientific accuracy and media communication in line with research related to the seeds of Quercus brantii trees can be the benefits of formal knowledge. In this process (similar to other formal knowledge), but on the other hand, traditional knowledge due to adaptation to local conditions and social acceptance can provide the basis for participatory management in the Zagros forests.
عنوان نشريه :
بوم شناسي جنگل هاي ايران
