كليدواژه :
احياي جنگل , پويايي توده , زادآوري جنگل , زيراشكوب و شاخص شانون
چكيده فارسي :
مقدمه و هدف: هدف از اين پژوهش بررسي تغييرات فراواني وتنوع گونه هاي درختي، درختچه اي و علفي در مناطق كوهستاني جنگل هاي شمال ايران با گذشت زمان و در نتيجه حفاظت سنتي اين جنگل ها است. مواد و روش ها: منطقه مورد مطالعه در جنگل هاي اطراف روستاي پوده شهرستان رودسر استان گيلان واقع شده است. بر اساس سنت هاي موجود در اين منطقه، اهالي در مجاور زمين ها و باغ هاي فندق خود، لكه هايي از مناطق جنگل تخريب شده را به دلايلي از قبيل جلوگيري از سيل و بهره برداري شخصي از طريق سنگ چين و گذاشتن درختچه هاي خاردار بر روي آن و يا استفاده از پايه هاي چوبي و سيم خاردار حفاظت مي كردند. در اين منطقه، ده ها لكه جنگلي وجود دارد كه توسط بوميان حفاظت شده است. نده لكه جنگلي براي اين پژوهش انتخاب شد. براي بررسي اثر حفاظت بر زادآوري، قطعه هاي با سابقه حفاظت متفاوت شامل جنگل كهن رست شاهد، جنگل با سابقه حفاظت ميان مدت (بيش از 40 سال) و جنگل با سابقه حفاظت كوتاه مدت (كمتر از 40 سال) انتخاب و شاخص هاي فراواني نسبي، ارزش نسبي و تنوع گونه اي براي زيراشكوب و اشكوب بالا محاسبه شد يافته ها: با افزايش مدت حفاظت، فراواني نسبي گونه راش در هر دو اشكوب افزايش، فراواني نسبي گونه ممرز و مقدار تنوع گونه اي نيز كاهش يافته است. بيشترين و كمترين تفاوت فراواني نسبي راش در بين دو اشكوب به ترتيب در قطعه هاي شاهد و حفاظت كوتاه مدت مشاهده شد. نسبت بين فراواني گونه راش در آشكوب بالا به زير آشكوب براي منطقه با سابقه حفاظت كوتاه مدت و ميان مدت به ترتيب 1/18 و 1/24 به دست آمد. در منطقه شاهد كه بيشترين فراواني نسبي گونه راش (80 درصد) در اشكوب بالا (درختي) به ثبت رسيده است، ارتباط متوسطي بين دو اشكوب وجود دارد ( 0/61= p<0/001 r) و در حفاظت كوتاه مدت اين ارتباط به شكل معني دار وجود دارد ( 0/72= 0/001>p). در قرق ميان مدت (بيش از 40 سال) با افزايش فراواني نسبي گونه راش در آشكوب بالا (اشكوب درختي)، فراواني نسبي آن در اشكوب زيرين نيز به شكل معني داري ( 0/88= p<0/001 R) افزايش يافته است نتيجه گيري: اگر چه روند تغييرات گونه اي يك فرآيند پيچيده و نيازمند زمان طولاني است در عين حال نتايج نشان داده است در تحول ساختار توده ها در مناطق دست خورده، حفاظت ميان مدت مي تواند تسهيل گر شكل گيري زيراشكوب باشد. توصيه مي شود كه براي شكل گيري زيراشكوب در منطقه حفاظت ميان مدت همراه با دخالت هاي پرورشي اعمال شود.
چكيده لاتين :
Introduction and objective: The aim of this study was to investigate the woody and herbal frequency and species diversity in the mountain forests of northern Iran, Poudeh village of Roodsar, over time and as a result of traditional exclosure of these forests.
Materials and methods: The study area is located in the forests of Poudeh village, Roodsar, Guilan province. According to the traditions of the region, people protected the spots of the destroyed forest areas near their hazelnut gardens for flood prevention and personal exploitation. They do this by using stones and placing shrubs on it, or using wooden stems and barbed wires. In this area, there are many of exclosure forest spots that have been protected and enclosed by the native people. Three exclosure forest spots were selected for this study. For this purpose, plots with different conservation history including low-term enclosed forest area (Less than 40 years), middle-term enclosed forest area (More than 40 years) and reference forest area were selected and the indicators of relative frequency, relative ecological importance value and species diversity were calculated.
Results: The results showed that with increasing the duration of forest protection, the relative abundance of beech in both strata levels increased the relative abundance of hornbeam and the amount of species diversity also decreased. The highest and lowest differences in relative abundance of beech between the two strata were observed in reference forest area and low-term enclosed forest area respectively. The ratio between the abundance of beech in the upper story to the understory for low-term enclosed forest area and middle-term enclosed forest area was 1.18 and 1.24, respectively. In the control area where the highest relative abundance of beech species (80%) was recorded in the upper floor (tree), there is a moderate relationship between the two floors (r = 0.61, p <0.001) and in short-term protection, this relationship is significant (r = 0.72, p <0.001). In the middle-term enclosed forest area (more than 40 years) with increasing the relative abundance of beech in the upper story, its relative abundance in the understory also increased significantly (r = 0.88, p<0.001).
Conclusion: The process of species change is a complex and time-consuming process. The results show in the evolution of the stand structure in the affected areas, medium-term protection can facilitate the formation of understory. It is recommended that middle-term enclosed forest area along with silvicultural treatment be applied to formation of understory.
