بكارگيري متوسط فاصله انتشار در شناسايي زنجيره‌هاي توليد و نسبت آن با ارزش‌افزوده داخلي در صادرات ناخالص و تخصص‌گرايي عمودي؛ مطالعه موردي اقتصاد ايران

Application of Average Propagation Length in Identifying Production Chains and its Relation to Value-added in Gross Exports and Vertical Specialization: Case Study of Iran

روش‌هاي متوسط فاصله انتشار، حذف فرضي و تخصص‌گرايي عمودي، مبناي سنجش محيط دروني و محيط بيروني زنجيره‌هاي توليد قرار مي‌گيرند. اولي يك روش تركيبي است و قابليت شناسايي محيط دروني فعاليت‌هاي بالادستي و پايين‌دستي در زنجيره‌هاي توليد را دارد، اما نمي‌تواند محيط بيروني زنجيره‌هاي توليد را پوشش دهد. براي برون‌رفت از اين مسئله روش‌هاي حذف فرضي و تخصص‌گرايي عمودي در تحليل محيط بيروني زنجيره‌هاي توليد پيشنهاد مي‌شوند. روش حذف فرضي مقدار ارزش‌افزوده داخلي در صادرات ناخالص را محاسبه مي‌كند و روش تخصص‌گرايي عمودي ادغام يك اقتصاد را با اقتصاد جهاني مورد سنجش قرار مي‌دهد. در اين مقاله، آخرين جدول آماري سال 1395 و تبديل آن به جدول داخلي مبناي محاسبه سه روش مذكور قرار مي‌گيرد. يافته‌هاي كلي نشان مي‌دهند كه 1- از منظر محيط دروني، فعاليت‌هاي كشاورزي و معادن (شامل نفت خام و گاز طبيعي) در گروه فعاليت‌هاي بالادستي قرار مي‌گيرند؛ 2- از منظر محيط بيروني در سطح كلان، سهم ارزش‌افزوده داخلي ناشي از صادرات ناخالص برابر با 0. 93 واحد است، درحالي‌كه سهم تخصص‌گرايي عمودي (ادغام با اقتصاد جهاني) 0. 07 واحد است؛ 3- در سطح فعاليت‌ها، فعاليت معادن با سهم 0. 43 واحد ارزش‌افزوده داخلي در صادرات ناخالص، در رتبه اول قرار دارد، حال آنكه تخصص‌گرايي عمودي آن 0. 01 واحد را نشان مي‌دهد. عكس اين روند در مورد فعاليت صنعت مشاهده مي‌شود. يافته‌هاي فوق اين واقعيت را آشكار مي‌كند كه اقتصاد ايران با سهم ارزش‌افزوده داخلي در صادرات ناخالص بسيار بالا در كنار ادغام ناچيز آن با اقتصاد جهاني هنوز در مدار آغازين زنجيره‌هاي توليد قرار دارد.

Three methods of average propagation length (APL). hypothetical extraction (HE) and vertical specialisation (VS) are used for measuring internal and external environment of production chains. The former is a combined method and has the ability to identify the internal production chains of upstream and downstream activities but cannot capture the external environment of production chains. To solve this issue, HE and VS methods in analysing external environment of production chains are proposed. The former calculates the external environment of domestic value added in gross exports (GE) whereas the latter measures external environment of an economy integration with the world economy. For this purpose the latest available survey-based input-output table of 2016 and converting, it into domestic table is used for measuring internal and external environments of production chains. The overall findings are as follows: first, from the internal environment side, agriculture and mining (including crude oil and natural gas) appear as upstream in the domestic production chains. Second, from external environment at the macrolevel, the results show that the share of DV in GE is 93% unit. Whereas the share of VS to GE is 7% unit. In addition to that, the mining activity with 43%-unit share of DVA to GE stands first whereas its share of VS to GE is 1% unit. The opposite trend is observed for industrial activities. These findings suggest that Iranian economy is still encompassed in the circle of the beginning part of production process with considerable high share of DVA in GE and very low share of VS.