صندوق‌خانه، منظر خلوت در خانۀ ايراني (بررسي خانه‌هاي سنتي يزد)

The ‘Closet’ Space, a Private Landscape in Traditional Iranian House (Case Study: Reviewing Some Traditional Houses in Yazd City)

بيان مسئله: در زمينة ارتباط بين فرهنگ و سبك زندگي و معماري و ساختار فضايي نظريات مختلفي بيان شده است. از جمله مصاديقي كه براي اين ارتباط معرفي شده صندوق‌خانه است؛ عنصري فرعي در خانه‌هاي سنتي ايراني كه در مواردي براي كمك به معمار در جهت ايجاد تناسبات فضايي ايجاد مي‌شده است، ولي در واقع نقشي عملكردي در ايجاد فضاي اندروني در خانه‌هاي سنتي ايراني ايفا مي‌كرده است. هدف پژوهش: هدف از اين تحقيق بررسي نقش و عملكرد صندوق‌خانه و جانمايي آن در خانه‌هاي سنتي ايراني است و براي دست‌يابي به اين هدف، خانه‌هاي سنتي يزد به‌عنوان مورد مطالعه در نظر گرفته شده است. روش پژوهش: اين پژوهش به روش توصيفي-تحليلي و با استفاده از مطالعات كتابخانه‌اي و مطالعات ميداني به‌صورت مشاهده انجام شده است. در مطالعات كتابخانه‌اي از كتب، مجلات معتبر و نقشه‌هاي معماري براي جمع‌آوري اطلاعات مورد نياز استفاده شده است. نتيجه‌گيري: براساس اين تحقيق، مشخص شده است كه صندوق‌خانه نقشي عملكردي در ايجاد فضاي خلوت و اندروني خانه‌هاي سنتي ايفا مي‌كرده است؛ فضايي براي استراحت، عبادت، مراقبه و يا انبار وسايل و تجهيزات مختلف. فضايي در كنار فضاهاي اصلي خانه و يا در كنجي از آن، كه مي‌توانسته به معماري براي طراحي كمك كند يا نياز عملكردي ساكنين را برطرف نمايد و عملكرد آن نيز تحت تأثير محل استقرار قرار مي‌گرفته است. روش تحقيق، توصيفي تحليلي و با استفاده از مطالعات كتابخانه‌اي و مطالعات ميداني به صورت مشاهده بوده است. در مطالعات كتابخانه‌اي از كتب، مجلات معتبر، نقشه‌هاي معماري جهت جمع‌آوري اطلاعات مورد نياز استفاده شده است. براساس اين تحقيق، مشخص شده است كه صندوقخانه نقشي عملكردي در ايجاد فضاي خلوت و اندروني خانه‌هاي سنتي ايفا مي‌كرده است. فضايي براي استراحت، عبادت، مراقبه و يا انبار وسايل و تجهيزات مختلف. فضايي كه مي‌توانسته به معماري براي طراحي كمك كند يا نياز عملكردي ساكنين را برطرف نمايد. در كنار فضاهاي اصلي خانه و يا در كنجي از آن كه عملكرد آن نيز تحت تاثير محل استقرار قرار مي‌گرفته است.

Problem statement: A number of theories have been proposed about the relation between culture, lifestyle, architecture, and spatial structure. The ‘Closet-Space’ or ‘Sandogh-Khaneh’ is an example of this implication. It was considered as a side element in traditional Iranian houses that used to assist the architect in creating the spatial proportions in some cases, but actually, it had a functional role in creating the interior space in traditional Iranian houses. Research objective: The purpose of this research study is to investigate the role and function of the ‘closet space ‘and to address its location in traditional Iranian houses; A few Yazd traditional houses have been considered as a case study. Research method: The research adopted the analytical- descriptive analysis. Following the collection of the data through the bibliographic method, and observations were carried in the field. In bibliographic studies, various resources such as books, prestigious journals, and architectural plans were used for gathering the required information. Conclusion: The findings of the study showed that ‘closet space’ used to play a functional role in creating the privacy and interior space of traditional Iranian houses. A kind of space was allocated for recreation, prayer, meditation, or storage of various tools and equipment; A place next to the key spaces of the house or in a corner place of that space, where its function was also affected by the location.