تبيين و بررسي محتوايي افشاگري‌هاي اقبال در “منظومۀ مجلس ابليس”

A Critical Analysis of the Content of Iqbal's Revelations in the Poem of the "Majlis-e- Iblis"

يكي از منظومه ­هاي مجموعۀ ارمغان حجاز، "مجلس ابليس" نام دارد. منظومۀ مشهوري از علامه اقبال كه عموماً در دروس مقطع كارشناسي ارشد زبان و ادبيات اردو تدريس مي‌شود. در اين شعر اقبال به خوبي پرده از دسيسه ­هاي پشت پرده نظام ابليسي عليه مسلمانان برداشته است. تبيين و بررسي محتوايي اين منظومه نه تنها مقاصد شوم دشمنان اسلام را بر ملا مي­كند، بلكه نقاط ضعف مسلمان­ ها را كه در طول سده­ هاي مختلف دستاويز مخالفان قرار گرفته و ضربات مهلكي بر پيكرۀ جهان اسلام وارد شده است را نيز به خوبي بيان مي­كند. در كنار آن تفكرات و فلسفۀ اقبال نيز به خوبي بيان مي‌شود. هنر علامه اقبال در اين است كه به خوبي توانسته است موضوعي با اين جديّت را با زبان شاعرانه، به زيبايي بيان كند كه خواننده و شنونده مدت­ها تحت تأثير محتوا و فرم آن باقي بماند. يقيناً اقامت اقبال در انگليس و مطالعۀ فلسفه و تفكرات حاكم در محافل فكري- فلسفي و سياسي آن كشور، در انديشيدن بيشتر او براي پي­بردن به مشكلات و معضلات جهان اسلام و عوامل مؤثر در به وجود آمدن آنها مهم­ترين نقش را ايفا كرد و در نتيجه او در دوران پختگي فكري خويش، چنين منظومه­ اي را در كمال زيبايي سرود.

One of the poems of Armaghan-e- Hejaz collection is "Majlis-e- Iblis". Iqbal's famous poem, which is generally taught in master's courses in Urdu language and literature. In this poem, Allama Iqbal has well exposed the conspiracies of the devilish system against Muslims. Explaining and studying the content of this system not only exposes the sinister intentions of the enemies of Islam, but also it articulates the weaknesses of Muslims. In addition, Iqbal's thoughts and philosophy are well expressed and the art of Allama Iqbal is that he has succeeded well to express a subject with such seriousness beautifully in poetic language and that the audience remains influenced by its content and form for a long time. Certainly, Iqbal's stay in England and the study of philosophy and thought played the most important role in prevailing the philosophical and political circles of that country, in preparing him to find out problems and difficulties of the Islamic world and effective factors in causing these problems and difficulties during his intellectual maturity. He composed such a poem in perfect beauty.