راهبرد رهايي از خطرِ دولت‌هاي منطقه‌اي در دولت‌هاي عربستان و عراق (2000-2016)

The Danger Emancipation Strategy of Saudi Arabia and Iraq (2000-2016)

ظهور و گسترش داعش (دولت اسلامي) در عراق، به‌ويژه در سال 2014، سرعت و گسترۀ چشمگيري داشت. تحليل و تبيين اين رويداد پيچيده‌، چندبعدي، و داراي زواياي مختلف را نمي‌توان به يك علت يا يك عامل فروكاست، بلكه مطالعه اسباب و علل و بازيگران پرشماري را طلب مي‌كند. اين پژوهش به روش پس‌رويدادي و با بررسي متون معطوف به مواضع پشتيبانان داعش در عراق، راهبردي را مطالعه مي‌كند كه در پژوهش‌هاي مرتبط، نمود و نشاني ندارد. هدف اين پژوهش، شناسايي لايۀ پنهان‌تري از علل شكل‌گيري داعش در عراق و نقش عربستان سعودي در گسترش اين جريان است. اين پژوهش با ابتنا به نظريۀ امنيت هستي‌شناختي و با تكيه بر مفهوم پيلۀ حفاظتي آنتوني گيدنز در راستاي پاسخ‌گويي به پرسش: «چرا راهبرد عربستان سعودي بر گسترش و اشاعه داعش در عراق متمركز بود؟»، يكي از راهبردهاي عربستان سعودي در عراق را واكاوي كرده و اين فرضيه را مطرح مي‌كند كه يكي از راهبردهاي عربستان سعودي براي رسيدن به ثبات راهبردي و امنيت داخلي، راهبرد رهايي از خطر گروه‌هاي تكفيري در داخل و برون‌فكني خطر به خارج از مرزهاي كشور خود بوده است. نتيجۀ پژوهش نشان مي‌دهد كه عربستان سعودي، به‌عنوان مهم‌ترين كشور خاستگاه بنيادگرايي تكفيري، از طريق صدور تهديدهاي بالقوۀ داخلي به مناطق ديگر، افزون‌بر بهره‌گيري از امتيازهاي بالفعل آن در درگيري‌هاي منطقه‌اي، در پي تحكيم امنيت داخلي و حفظ موجوديت حكومت عربستان است، اما خدشه‌دار شدن مشروعيت داخلي و خارجي عربستان به‌سبب حمايت از داعش ازيك‌سو، و رقابت داعش با عربستان از منظر مشروعيت ديني و درنتيجه، تهديد دروني حكومت عربستان از‌سوي‌ديگر، نشان داد كه راهبرد اشاعۀ بنيادگرايي تكفيري، اگرچه ابتدا به گسترش و قدرتمندتر شدن داعش در عراق انجاميد، اما تضميني براي ثبات و امنيت داخلي عربستان سعودي نيست.

method. By using profound studies in ISIS and its patrons' related writings and texts, this research sets out a novel study about ISIS. This research aims to identify the latent layer of ISIS formation and expansion in Iraq and the role of Saudi Arabia in ISIS expansion. The current study uses the ontological security theory and Giddens`concept of "protective cocoon" to find out why ISIS rose and spread in Iraq. Findings show that Saudi Arabia, as the leading supporter of the takfiris, played a crucial role in expanding ISIS. Saudi Arabia follows a danger emancipation strategy to obtain strategic stability and constant security, compete and make regional equilibrium by strategic hegemony. This strategy refers to release from Takfiri groups danger inside Saudi Arabia and send their danger into other countries. In other words, Saudi Arabia, as the primary origin of Takfiri terrorism, tries to displace potential interior threatening into real privileges. Saudi Arabia uses this policy by replacing and exporting Takfiri terrorism to other countries. The findings of this article show that besides different aims that Saudi Arabia -as the prominent supporter of Takfiri groups- pursues in Iraq, the main objective is to release its regimes from the danger of interior groups by displacing and export them outside of their motherhood territory. This policy helped the expansion of ISIS in Iraq. Still, in the long term, Saudi Arabia society's interior threatening and conflicts will not be decreased and will remain an internal danger for the Saudi Arabia regime.