برآورد تغيير ارزش خدمات حفاظت خاك و آب در بوم‌‌سازگان جنگلي زاگرس تحت سناريوهاي تغيير تاج‌‌پوشش درختي

Assessing value changes of soil and water conservation services of Zagros Forests under canopy cover change scenarios

باتوجه‌‌به وضعيت خاص اجتماعي- اقتصادي حاكم‌‌بر جنگل‌‌هاي زاگرس و شدت وابستگي معيشتي مردم محلي به آن‌‌ها، شرايط لازم براي تشديد بهره‌‌برداري و كاهش خدمات اين بوم‌‌سازگان‌‌ وجود دارد. هدف پژوهش پيش‌رو، برآورد اقتصادي ارزش خدمات حفاظت خاك و آب به‌‌عنوان مهم‌‌ترين كاركردهاي تنظيمي جنگل‌‌هاي زاگرس در حوضه سروآباد استان كردستان است. براي ‌‌اين منظور، تغييرات ارزش اين كاركردها در دو سناريو شامل افزايش تاج‌‌پوشش جنگل‌‌هاي مورد مطالعه به 30 تا 50 درصد (سناريو اول) و تبديل آن‌‌ها به جنگل‌‌هاي تنك با تاج‌‌پوشش پنج درصد (سناريو دوم) بررسي شد. براساس نتايج به‌‌دست‌‌آمده، ارزش ميانگين سالانه‌‌ براي خدمات حفاظت خاك (حفظ اراضي در برابر فرسايش و كنترل رسوب) و آب در حوضه سروآباد به‌‌ترتيب برابر با 27002/82 و 790000 ريال در هكتار بودند. در صورت بروز سناريو اول، ارزش سالانه كاركردهاي حفاظت خاك و آب به‌‌ترتيب 34/83 و 29/96 درصد افزايش خواهند يافت، درحالي‌‌كه با فرض سناريو دوم به‌‌ترتيب 37/3 و 33/54 درصد از ارزش اين كاركردها كاسته مي‌شود. كاهش ارزش خدمات بوم‌‌سازگان مورد مطالعه در اثر سناريو كاهش تاج‌‌پوشش درختي در اين منطقه تأكيدي بر اهميت حفاظت، احيا و بازسازي جنگل‌‌هاي زاگرس براي تداوم خدمات ارزشمند آن است.

The socioeconomic situation in the Zagros Forests has provided conditions for the overexploitation in this region, which has raised concerns about the intensified decline of ecosystem services in these forests. In this study, soil and water protection services (as the most important regulatory functions of the Zagros Forests) were economically estimated in the Sarvabad basin of Kurdistan province. Then, the trend of change in their values was examined in two scenarios of 1) reaching all the forests of the basin with 30-50% canopy (first scenario) and 2) conversion of forests to sparse forests with 5% canopy (second scenario). The results showed that the average annual value for soil protection, i.e. preventing land loss and sediment control is 27002.82 IRR per ha, while the average annual value for water protection is 790000 IRR per ha. We also estimated the changes in the total annual value of soil protection function by assuming the first scenario, which increased by 34.83%. In case of the second scenario, it decreased by 37.3%. Moreover, the first scenario was able to add 29.96% to the value of the water protection function of these forests, whereas 33.54% of the value of the water protection function decreased for the second scenario. Decrease in the value of ecosystem services due to the tree canopy reduction in this study emphasizes the importance of protection and restoration of the Zagros Forests ecosystem to maintain and provide valuable ecosystem services.