مقايسه شاخص‌هاي ساختاري شبكه‌هاي اجتماعي مشاركت مرتع داران در نظام‌هاي مديريتي مراتع ييلاقي دلارستاق، آمل

Comparison of Structural Indicators of Social Networks of Ranchers Participation in Summer Rangeland Management Systems Delarstaq, Amol

اجراي مؤثر و كارآمد برنامه­ هاي اصلاح و احياي مراتع با استفاده از رويكرد مشاركتي، مسائل و مشكلاتي را نيز پيش‌روي سياست­ گذاران و مديران قرار مي­دهد كه لازمه حل آنها نگرش كلي به مسائل است. اين نوع مديريت اغلب با الگوي روابط اجتماعي بين مرتع‌داران در ساختار نظام­ هاي مديريتي مختلف حاكم بر مراتع ارتباط دارد. هدف از انجام اين تحقيق تحليل شبكه اجتماعي مرتع‌داران در پيوند مشاركت مربوط به اجراي فعاليت ­هاي مرتع‌داري و مقايسه آن در نظام‌هاي مديريتي افرازي، مشاعي و شورايي در مراتع دلارستاق آمل است. در اين تحقيق با استفاده از پرسش‌نامه تحليل شبكه­اي و مصاحبه مستقيم پيوند مشاركت در اجراي طرح مرتع‌داري بررسي شد. بر اساس يافته­ هاي حاصل از پژوهش، ميزان شاخص­هاي تراكم، دوسويگي و انتقال ­يافتگي در نظام مديريتي افرازي بيشتر از مشاعي و در نظام مديريتي مشاعي بيشتر از شورايي است. اما ميزان شاخص­ ميانگين فاصله ژئودزيك و شاخص­هاي مركزيت شبكه در نظام­ هاي مديريتي گروهي (مشاعي و شورايي) بيشتر از نظام مديريتي افرازي بود كه نشان­دهنده مشاركت، انسجام و يكپارچگي كمتر مرتع‌داران در نظام­هاي مديريتي گروهي مي ­باشد. بنابراين با توجه به كشف شكاف­ هاي اجتماعي موجود در شبكه مشاركتي نظام ­هاي مديريتي گروهي، اصلاح الگوي ساختاري روابط اجتماعي در اين نظام­ها پيش از اجراي برنامه ­هاي مورد نظر ازجمله اقدامات اوليه و الزامي براي مديريت مشاركتي موفق در اين مناطق است.

Effective and efficient implementation of rangeland improvement and rehabilitation programs using a participatory approach will raise issues and problems for policy makers and managers requiring a general approach to solve them. This type of management is often related to the pattern of social relations between ranchers in the structure of different management systems governing on rangelands. The purpose of this study is to analyze the social network of ranchers in terms of participation related to the implementation of rangeland activities and compare it in the management systems of private exploitation, collective and council in the Delarstaq rangelands of Amol. In this research, using a network analysis questionnaire and a direct interview, the link was examined between participation in the implementation of rangeland management plan. According to the research findings, the rates of density, reciprocity and transitivity indices in private exploitation management system are higher than collective and in common management system are higher than the council. However, the average geodetic distance index and network centrality indices in group management systems (collective and council) were higher than the private exploitation management system, which indicates less participation, cohesion and integration of the ranchers in group management systems. Therefore, considering the discovery of social gaps in the participatory network of group management systems, modifying the structural pattern of social relations in these systems before the implementation of the desired programs is one of the basic and necessary measurment for successful participatory management in these areas.