پديد آورندگان :
عزيزي، الهام دانشگاه پيام نور - گروه علوم كشاورزي، ايران , رضاپورجغال، يونس دانشگاه پيام نور - گروه علوم كشاورزي، ايران , كرماني، منصوره دانشگاه پيام نور - گروه علوم كشاورزي، ايران , معصومي، علي دانشگاه پيام نور - گروه علوم كشاورزي، ايران
كليدواژه :
پرولين , شاخص پايداري غشاء , شاخص كلروفيل برگ , مقدار نسبي آب , هيدرات كربن , وزن خشك
چكيده فارسي :
گياه خرفه (Portulaca Oleracea L.) از گياهان دارويي ارزشمند مناطق گرم و خشك است. با توجه به اين كه تنش خشكي يكي از مهمترين عوامل محدودكننده توليد محصولات كشاورزي در اين مناطق است، تحقيقي با هدف ارزيابي تحمل توده‌هاي مختلف گياه دارويي خرفه به تنش خشكي، در بهار سال 1395 در گلخانه دانشگاه پيام نور شهرستان درگز اجرا شد. اين آزمايش، بصورت فاكتوريل درقالب طرح كاملاً تصادفي، با چهار سطح تنش خشكي (حد ظرفيت زراعي، 75 درصد ظرفيت زراعي، 50 درصد ظرفيت زراعي و 25 درصد ظرفيت زراعي) و 5 توده بومي خرفه (قم، كلات، سبزوار، يزد، گچساران) با سه تكرارانجام شد. صفات مورد بررسي شامل محتواي آب نسبي برگ، ضريب ثبات غشاء، ميزان رنگدانه‌هاي فتوسنتزي، ضريب ثبات كلروفيل (سنجش ميزان كلروفيل‌ها وكاروتنوئيدها)، ميزان پرولين، ميزان كربوهيدرات محلول برگي، وزن تروخشك به تفكيك اندام‌هاي ريشه، برگ، ساقه، قطرتاج خرفه، تعداد برگ، تعداد انشعابات و ارتفاع بوته در دو مرحله رشد رويشي و زايشي بودند. نتايج آزمايش نشان داد كه افزايش تنش خشكي سبب كاهش مقدار نسبي آب گياه، شاخص پايداري غشاء سلول و افزايش معني داري در شاخص كلروفيل برگ، مقداركاروتنوئيدها، پرولين و كربوهيدرات‌هاي توده‌هاي مختلف خرفه گرديد. ارقام گچساران و يزد تحت شرايط تنش رطوبتي از شاخص پايداري غشاء بالاتر، محتواي آب نسبي برگ كمتر و عدد كلروفيل متر پائين تري برخوردار بودند. همچنين در بين توده‌هاي مورد بررسي، توده‌هاي قم و كلات برتري معني داري نسبت به توده‌هاي سبزوار، يزد و گچساران از نظر انباشت پرولين و كربوهيدرات‌هاي محلول نشان دادند. با افزايش تنش خشكي، وزن تر و خشك ريشه، برگ و ساقه در مراحل رويشي و زايشي كاهش يافت، به‌طوري كه بيشترين مقدار اين صفات، به‌ترتيب درسطوح 100 و 75 درصد ظرفيت زراعي و كمترين مقدار اين پارامترها در آبياري تحت شرايط 25 درصد ظرفيت زراعي حاصل گرديد. بنابراين طبق نتايج به‌دست آمده از اين پژوهش، بترتيب دو توده قم وكلات در مقايسه با سايرتوده‌ها ازحساسيت كمتري نسبت به تنش خشـكي برخوردار بودند و بـه‌عنوان توده‌هاي متحمل به خشكي انتخـاب شـدند. تـوده‌هاي گچساران، يزد و سبزوار نيز به‌دليل داشتن عكس العمل نسبتاً ضعيف در برابر تنش خشكي در بيشتر صفات اندازه گيري شده، به‌عنوان توده‌هاي حسـاس به تنش خشكي ارزيابي شدند.
چكيده لاتين :
Purslane (Portulaca Oleracea L.) is a valuable medicinal plant growing in hot and dry conditions. Since drought stress is one of the most important factors limiting the production of agricultural products in these regions, this study aimed to evaluate the tolerance of different purslane landraces to drought stress in the greenhouse of Payame Noor University of Daregaz during the spring 2016. The experiment was as factorial based on completely randomized design with four levels of drought stress (field capacity, 75% FC, 50% FC and 25% FC), 5 landraces of purslane (Qom, Kalat, Sabzevar, Yazd, Gachsaran), and with three replications. The studied traits were relative water content, membrane sustainability index, photosynthetic pigment contents, chlorophyll sustainability index (the amount of chlorophylls and carotenoids), proline content, soluble carbohydrates, and fresh and dry weight of roots in two stages of vegetative and reproductive growth. Results showed that an increase in water stress level decreased the relative water content and cell membrane stability index while increasing the leaf chlorophyll index, carotenoid content, proline, and carbohydrates in different landraces of purslane. Results also indicated that the landraces of Gachsaran and Yazd had higher membrane stability index, lower RWC, and lower chlorophyll content under stress. Among the studied landraces, Qom and Kalat showed significant superiority compared to Sabzevar, Yazd and Gachsaran landraces in terms of proline and soluble carbohydrates. Also, the results showed that with increasing drought stress, fresh and dry weight of roots, leaves, and stems reduced at vegetative and generative stages of plant development such that the highest morphological and physiological traits in two stages of vegetative and reproductive growth were observed in 75% and 100% of field capacity and the minimum levels of these traits were obtained in 25% of field capacity. In general, Qom and Kalat landraces were more tolerant to drought stress compared to other landraces while Gachsaran, Yazd, and Sabzevar due to the relatively weak response to drought stress in most of the measured traits, were evaluated as susceptible landraces to drought stress.
