تأثير كودهاي ورمي‌كمپوست و نيتروژن بر صفات مورفولوژيك، درصد و عملكرد اسانس گياه دارويي بادرنجبويه (Melissa officinalis L.)

Effect of Vermicompost and Nitrogen Fertilizers on Morphological Traits, Percentage and Essential Oil Yield of Melissa Officinalis

به‌منظور بررسي تاثير كودهاي آلي (ورمي­كمپوست) و شيميايي (نيتروژن) بر عملكرد كمي و كيفي گياه دارويي بادرنجبويه آزمايشي به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح پايه بلوك ­هاي كامل تصادفي، در سه تكرار در سال زراعي 97-96 در مزرعه تحقيقاتي مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي گلستان اجرا شد. فاكتورهاي آزمايشي شامل كود آلي ورمي­ كمپوست در چهار سطح صفر، 2/5، 5 و 7/5 تن در هكتار و كودشيميايي اوره با 46 درصد نيتروژن در چهار سطح شامل صفر، 50، 100 و 150 كيلوگرم در هكتار بود. نتايج نشان داد كه كود ورمي ­كمپوست تاثير معني­داري بر خصوصيات مورفولوژيكي و درصد اسانس بادرنجبويه داشت، به ­طوريكه بيشترين ارتفاع بوته، بيشترين تعداد شاخه فرعي، طول و عرض برگ، وزن تر، وزن خشك و درصد اسانس، در حالت كاربرد 7/5 تن در هكتار ورمي ­كمپوست حاصل گرديد. همچنين اختلاف معني­ دار بين سطوح مختلف كود شيميايي اوره مشاهده شد به نحوي كه در هنگام استفاده از كود شيميايي درصد اسانس نسبت به حالت عدم كاربرد اين كود به‌طور معني­داري افزايش يافت. بيش­ترين مقدار اسانس در تيمار كاربرد همزمان ورمي­ كمپوست (7/5 تن در هكتار) و كود شيميايي نيتروژن (100 كيلوگرم در هكتار) به­ميزان (0/49 درصد) حاصل گرديد كه در مقايسه با تيمار شاهد (0/34 درصد) حدود 38 درصد بيشتر بود. به­ طوركلي، نتايج نشان داد كه مصرف ورمي­ كمپوست به همراه نيتروژن موجب افزايش رشد اندام هوايي و توليد ماده خشك و در نهايت باعث افزايش عملكرد كمي و بهبود معني ­دار عملكرد اسانس بادرنجبويه مي­ شود.

In order to study the effect of organic (vermicompost) and chemical (nitrogen) fertilizers on the quantitative and qualitative yield of Melissa Officinalis, a factorial experiment was conducted based on randomized complete block Design (RCBD) with three replications in the Research Field of Golestan Research and Training Center of Agriculture and Natural Resources. Experimental factors included vermicompost at four levels (0, 2.5, 5, and 7.5 tons ha-1) and urea fertilizer with 46% nitrogen at four levels (0, 50, 100, and 150 kg ha-1). Results showed that vermicompost had a significant effect on morphological characteristics and percentage of essential oil of Melissa Officinalis. The highest plant height, number of branches, leaf length and width, fresh weight, dry weight, and percentage of essential oil was obtained in application of 7.5 ton/ha vermicompost. Also, there was a significant difference between different levels of urea fertilizer so that the percentage of essential oil significantly increased when the fertilizer was applied. The highest amount of essential oil (0.49%) was obtained in simultaneous application of vermicompost (7.5 tons ha-1) and nitrogen fertilizer (100 kg ha-1) which was 38% higher than control. In general, the results showed that application of vermicompost with nitrogen increases shoot growth and dry matter production, ultimately increases the yield quantity, and significantly improves the yield of Melissa Officinalis essential oil.