تأثير رقم نخودفرنگي و نسبت‌هاي كشت مخلوط جايگزيني و افزايشي نخودفرنگي و اسفناج بر عملكرد و شاخص‌هاي رقابت

Effect of pea cultivar and replacement and additive intercropping ratios of pea and spinach on yield and competition indices

به‌منظور بررسي تأثير رقم نخودفرنگي و نسبت‌هاي كشت مخلوط جايگزيني و افزايشي بر عملكرد و شاخص‌هاي رقابت نخودفرنگي، آزمايشي به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در سال زراعي 96-1395 در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه گنبدكاووس اجرا شد. فاكتورهاي آزمايش، نسبت‌هاي كشت مخلوط در نه سطح شامل كشت خالص نخودفرنگي، كشت خالص اسفناج، كشت مخلوط سري جايگزين 33، 50 و 67 درصد اسفناج به‌جاي نخودفرنگي و كشت مخلوط سري افزايشي 33، 50، 67 و 100 درصد اسفناج به نخودفرنگي و ارقام نخودفرنگي شمشيري و پفكي بودند. عملكرد كل در تيمارهاي كشت مخلوط سري افزايشي بيش از تيمارهاي كشت مخلوط سري جايگزين و كشت خالص نخودفرنگي و اسفناج بود. نسبت برابري زمين و ضريب نسبي تراكم در تيمارهاي كشت مخلوط سري افزايشي بيش از تيمارهاي كشت مخلوط سري جايگزين بود. اين نسبت در همه تيمارهاي كشت مخلوط بيش از يك بود. بيش‌ترين نسبت برابري زمين برابر 333/1 به تيمار كشت مخلوط سري افزايشي 100 درصد نخودفرنگي+ 100 درصد اسفناج تعلق داشت. در تيمارهاي كشت مخلوط سري جايگزين، نخودفرنگي گياه غالب و در تيمارهاي كشت مخلوط سري افزايشي اسفناج گياه غالب بود. در هيچ‌كدام از تيمارهاي كشت مخلوط كاهش عملكرد واقعي مشاهده نشد. بيش‌ترين شاخص بهرهوري سيستم مربوط به تيمار سري افزايشي 100 درصد نخودفرنگي+ 100 درصد اسفناج با 3045 بود. درمجموع، نسبت برابري زمين بالاي يك و مثبت‌بودن شاخص بهرهوري سيستم بيان‌گر سودمندبودن كشت مخلوط نخودفرنگي و اسفناج به‌ويژه سري افزايشي 100 درصد نخودفرنگي+ 100 درصد اسفناج بود.

In order to investigate the effect of pea (Pisum sativum L.) cultivar as well as replacement and additive intercropping ratios of pea and spinach (Spinacia oleracea L.) on yield and competition indices, a factorial experiment has been conducted based on randomized complete block design with three replications at Gonbad Kavous University research field during 2016-2017. Intercropping ratios at nine levels consisted of pure pea, pure spinach, 33%, 50%, and 67% spinach instead of pea, addition series of 33%, 50%, 67%, and 100% spinach to pea. Also, pea cultivars have been Shamshiri and Pofaki. Land equivalent ratio and relative crowding coefficient in additive treatments have been more than replacement treatments, above one in all treatments. The highest land equivalent ratio with 1.333 has been observed in 100% pea + 100% spinach. In replacement series, pea has been the dominant plant, while in additive series spinach has dominated. No actual yield loss is observed in all treatments. The highest system productivity index has been related to 100% pea + 100% spinach with 3045. Overall, the land equivalent ratio of more than one and positive system productivity index of especial treatment, equal to 100% pea + 100% spinach indicate the benefit of pea and spinach intercropping.